Γιατί τα παιδιά λένε ψέματα και τι μπορούμε να κάνουμε

Όλοι γνωρίζουμε ότι τα παιδιά κάποια στιγμή θα πουν ψέματα. Είτε πρόκειται για φανταστικά γεγονότα και υπερβολές είτε για εσκεμμένη απόκρυψη της αλήθειας, τα ψέματα είναι ένα ζήτημα που αναπόφευκτα προκύπτει. Οι γονείς χρειάζεται να κατανοήσουν για ποιους λόγους τα παιδιά λένε ψέματα και να είναι σε ετοιμότητα να αντιμετωπίσουν το ζήτημα.

Γιατί τα παιδιά λένε ψέματα

 

Οι περισσότεροι γονείς θεωρούν ότι τα παιδιά ψεύδονται για να πάρουν κάτι που θέλουν ή να αποφύγουν κάτι που δεν επιθυμούν. Αυτά είναι κοινά κίνητρα, αλλά υπάρχουν και κάποιοι λιγότερο προφανείς λόγοι για τους οποίους τα παιδιά μπορεί να μην λένε την αλήθεια – ή τουλάχιστον όχι ολόκληρη την αλήθεια.

Δοκιμή μιας νέας συμπεριφοράς: Ένας λόγος για τον οποίο τα παιδιά λένε ψέματα είναι επειδή μόλις ανακάλυψαν αυτή την καινούρια συμπεριφορά και την δοκιμάζουν, όπως κάνουν με τα περισσότερα είδη συμπεριφορών, για να δουν τι πρόκειται να συμβεί.

Χαμηλή αυτοεκτίμηση: Τα παιδιά που δεν έχουν καλή αυτοεκτίμηση μπορεί να λένε οφθαλμοφανή ψέματα για να φανούν πιο ξεχωριστά, εντυπωσιακά ή ταλαντούχα στα μάτια των άλλων.

Πρόκληση ή αποφυγή προσοχής: Τα παιδιά που βιώνουν έντονο άγχος ή έχουν κάποια συναισθηματική δυσκολία μπορεί να λένε ψέματα για τα συμπτώματά τους ώστε να τραβήξουν την προσοχή αναζητώντας περισσότερη φροντίδα, ή να ελαχιστοποιούν αυτό που τα απασχολεί επειδή δεν θέλουν να ανησυχούν οι άλλοι για εκείνα.

Παρορμητικότητα: Συχνά τα παιδιά απαντούν στις ερωτήσεις μας προτού το καλοσκεφτούν. Ιδιαίτερα, στα παιδιά με παρορμητικού τύπου ΔΕΠ-Υ είναι χαρακτηριστικό να μιλούν χωρίς πρώτα να σκέφτονται.

Αλλοιωμένη αίσθηση πραγματικότητας: Μερικές φορές τα παιδιά, ειδικά τα μικρότερα, μπορεί πραγματικά να πιστέψουν ότι έχουν κάνει κάτι και να το αναφέρουν ως αληθινό γεγονός ενώ δε συνέβη ποτέ. Όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο, τα βοηθάμε να ενισχύσουν τη μνήμη τους και να διαχωρίσουν την πραγματικότητα από τη σκέψη και τη φαντασία.

Λευκά ψέματα: Τα ψέματα αυτά όταν λέγονται δεν βλάπτουν, ενώ συχνά μπορεί να λέγονται και για την προστασία κάποιου. Πολλές φορές οι ίδιοι οι γονείς ενθαρρύνουν τα παιδιά να πουν ένα λευκό ψέμα. Τα λευκά ψέματα και οι περιστάσεις στις οποίες λέγονται εμπίπτουν στην ομπρέλα των κοινωνικών δεξιοτήτων.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς 

 

Οι συχνότερες αντιδράσεις των γονιών στα ψέματα είναι να εξηγούν λογικά συζητώντας με το παιδί ή να βάζουν κάποια τιμωρία. Δυστυχώς, και οι δύο αυτοί τρόποι είναι αδύναμοι όσον αφορά την αλλαγή μιας τέτοιας συμπεριφοράς.

Ο καλύτερος τρόπος για να μειωθούν, ή ακόμη και να απαλειφθούν, τα ψέματα είναι η ενίσχυση της συνήθειας της αλήθειας. Κατ’ αρχήν, χρειάζεται να εστιάσετε στη θετική συμπεριφορά. Αυτό σημαίνει να επαινείτε και να επιβραβεύετε την αλήθεια. Η επιβράβευση γίνεται λεκτικά, με ενθουσιασμό και παράλληλη φυσική εκδήλωση, με ένα φιλί ή μια αγκαλιά.

Αν πιάσετε το παιδί να λέει ψέματα, αποφύγετε τη σκληρή τιμωρία και τις προσβολές. Εκφράστε με ήπιο τρόπο την αποδοκιμασία σας, ξεκαθαρίστε ότι δεν δέχεστε να σας λέει ψέματα και θυμίστε του ότι η αλήθεια είναι πάντα η καλύτερη λύση.

Αυτό που επίσης θα βοηθήσει είναι να αποτελέσετε εσείς πρότυπα για μίμηση. Μοιραστείτε μαζί με το παιδί ιστορίες από την καθημερινότητά σας αλλά και τη δική σας παιδική ηλικία όπου χρειάστηκε να αποφασίσετε αν θα πείτε ψέματα ή όχι, αλλά τελικά επιλέξατε την αλήθεια.

Αν πρόκειται για κάτι σοβαρότερο, όπως μεγαλύτερα παιδιά που λένε ψέματα σχετικά με πού έχουν πάει ή αν έχουν κάνει τα μαθήματά τους, οι γονείς μπορούν να σκεφτούν κάποια συνέπεια. Τα παιδιά θα πρέπει να γνωρίζουν από πριν ότι θα υπάρξουν επιπτώσεις για τέτοιου είδους ψέματα. Όπως όλες οι συνέπειες, θα πρέπει να είναι κάτι σχετικό με την περίπτωση, βραχύβιο, όχι υπερβολικό, που δίνει στο παιδί την ευκαιρία να επιστρέψει στην εξάσκηση καλύτερων συμπεριφορών. Για παράδειγμα, εάν ένα παιδί έχει πει ότι δεν είχε διάβασμα για το σπίτι όλη την εβδομάδα και ο γονέας ανακαλύπτει ότι είχε κανονικά κάθε μέρα, θα πρέπει να καθίσει να κάνει όλα τα μαθήματα. Ακόμη, αν έχει χτυπήσει ένα άλλο παιδί και είπε ψέματα γι’ αυτό, θα πρέπει να υπάρξει συνέπεια και για το ψέμα και για το χτύπημα, όπως το να ζητήσει συγγνώμη από το άλλο παιδί.