Ψυχοσωματικά συμπτώματα: τι είναι και γιατί αναπτύσσονται
Ψυχοσωματικά: μια λέξη που έχει μπει για τα καλά στην καθημερινότητά μας. Ολοένα και πιο συχνά ακούμε ή λέμε ότι ένα σύμπτωμα στο σώμα μας δεν είναι κάτι που ξεκινά από οργανικά ή παθολογικά αίτια αλλά “είναι ψυχοσωματικό”. Τι σημαίνει όμως αυτό;
Σημαίνει κατ’ αρχήν, ότι ο οργανισμός μας έχει διαταραχθεί ως προς την ομοιόστασή του στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει ένα αγχογόνο ερέθισμα. Όταν εκτεθούμε σε ένα αγχογόνο ερέθισμα τότε το συμπαθητικό νευρικό μας σύστημα διεγείρεται και εκκρίνει κατεχολαμίνες, οι οποίες με τη σειρά τους διεγείρουν το κεντρικό νευρικό μας σύστημα. Το αποτέλεσμα είναι όλος ο οργανισμός μας να μπαίνει σε κατάσταση εγρήγορσης, μιας και διεγείρονται όλα τα ομοιοστατικά συστήματα του οργανισμού μας, το ενδοκρινικό, το μεταβολικό, το ανοσοποιητικό, το αναπνευστικό, το καρδιαγγειακό, το γαστρεντερικό, το αναπαραγωγικό.
Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα, λοιπόν, προκαλούνται λόγω άγχους το οποίο και αφαιρεί ενέργεια από όλα τα συστήματα του οργανισμού. Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα υποδηλώνουν είτε κάποια ψυχολογική σύγκρουση που βιώνουμε είτε αποτελούν μια σωματοποιημένη εξωτερίκευση συναισθημάτων που δεν εκφράζουμε.
Τα πλέον συνηθισμένα από αυτά τα συμπτώματα αφορούν σε: εφίδρωση, ταχυκαρδία, ξηροστομία, ταχύπνοια, σιελόρροια, σπαστική κολίτιδα, καούρα, στομαχόπονος, συχνουρία, πονοκέφαλοι, ημικρανίες, ζαλάδες, διαταραχές μνήμης, ανορεξία, βουλιμία, αδηφαγία, δυσκαταποσία, σφίξιμο των δοντιών, σεξουαλικά προβλήματα (δυσπαρευνία, ανοργασμία, διαταραχές της στυτικής λειτουργίας), υπερθερμία, αϋπνία, κρίσεις άγχους/πανικού, δερματικά, έντονη τριχόπτωση, ανισορροπία του θυρεοειδούς, εντερικά προβλήματα, πόνοι στο σώμα δίχως βιολογικά αίτια, προβλήματα πέψης κλπ.
Ψυχοσωματικές διαταραχές
Εάν το άγχος διαρκέσει για πολύ καιρό, τότε υφίσταται μια χρόνια απόκλιση των διάφορων ρυθμιστικών συστημάτων από το κανονικό επίπεδο λειτουργίας τους. Σε αυτήν την περίπτωση έχουμε την εμφάνιση των ψυχοσωματικών διαταραχών. Τέτοιες είναι: βρογχικό άσθμα, νευροδερματίτιδα, υπερθυρεοειδισμός, υπέρταση, ψωρίαση, λεύκη, έκζεμα, έλκος στομάχου, οι καρδιακές παθήσεις και το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου κλπ. Οι ψυχοσωματικές διαταραχές είναι πιθανό να έχουν από ήπιες μέχρι σοβαρές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής μας, από το να επηρεαστεί η λειτουργικότητά μας στην καθημερινότητα μέχρι την εμφάνιση άλλων ψυχολογικών διαταραχών.
Η ιστορία πλέον τείνει να γίνει συνηθισμένη. Αναπτύσσουμε κάποια σωματικά συμπτώματα και επισκεπτόμαστε αρκετές διαφορετικές ιατρικές ειδικότητες. Κανένας γιατρός όμως δε βρίσκει οργανικούς λόγους για τα συμπτώματά μας. “Πρέπει να είναι ψυχολογικό” ακούμε σε κάθε επίσκεψη με τη συνταγογράφηση αγχολυτικών και αντικαταθλιπτικών φαρμάκων να δίνει και να παίρνει. Τα χάπια φαίνεται να ανακουφίζουν άμεσα την κατάσταση.
Αναρωτιέται, όμως, κανείς αν όλοι γνωρίζουμε ότι κάποια στιγμή που θα πρέπει να σταματήσουμε τα χάπια – μιας και η εφ’ όρου ζωής χρήση τους προκαλεί ποικίλα προβλήματα υγείας – τα ψυχοσωματικά μας συμπτώματα θα επιστρέψουν, αυτή τη φορά με χειρότερη μορφή, καθώς θα έχουν καταπιεστεί για τόσο χρονικό διάστημα. Αυτό ίσως να είναι και το αισιόδοξο σενάριο, μιας και όταν αγνοούμε για καιρό ένα σύμπτωμα συχνά το σώμα μας βρίσκει άλλους τρόπους για να μας τραβήξει την προσοχή με την ανάπτυξη πιο σοβαρών προβλημάτων υγείας.
Γιατί αναπτύσσουμε τα ψυχοσωματικά συμπτώματα
Συνήθως τείνουμε να αντιμετωπίζουμε τα ψυχοσωματικά συμπτώματα ως ένα κακό το οποίο μας βρήκε και το οποίο ανυπομονούμε να ξεφορτωθούμε και να επιστρέψουμε στις παλιές μας συνήθειες. Αυτός ο τρόπος σκέψης, όμως, το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να επιδεινώσει την κατάστασή μας. Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα αναπτύσσονται ως άμυνα του οργανισμού μας προς εμάς τους ίδιους. Το σώμα μας δεν μας τιμωρεί αλλά αμύνεται απέναντι σε εμάς. Οι απαιτήσεις της καθημερινότητάς μας μπορούν να είναι πολύ επιζήμιες για το σώμα μας. Ένα άτομο που βιώνει πολύ άγχος, δημιουργεί στη ζωή του συνθήκες οι οποίες τον κρατούν σε μία μόνιμη κατάσταση φόβου. Αυτός ο φόβος αποθηκεύεται στο σώμα σε καθημερινή βάση έως ότου το σώμα αναζητήσει έναν τρόπο εκτόνωσης. Αυτό μπορεί να αφορά σε ανάγκη για παραπάνω ύπνο, αλλαγές στην όρεξη, μόνιμη κούραση, δυσκολία συγκέντρωσης, τάση για πολυλογία κλπ.
Η αλήθεια είναι ότι έχουμε “εκπαιδευτεί” να θυμώνουμε με το σώμα μας όταν δεν ανταποκρίνεται σε ό, τι χρειαζόμαστε για να διεκπεραιώσουμε τις δραστηριότητες της κάθε ημέρας και, αντί να το φροντίσουμε, μονίμως το πιέζουμε να ξεπεράσει τα όριά του. Κάποια στιγμή, επομένως, το σώμα μας δεν έχει άλλη λύση από το να αποβάλλει ό,τι κρατάει μέσα του και αυτό γίνεται πλέον με βίαιους τρόπους χωρίς την “άδειά” μας. Είναι ο μόνος τρόπος που το σώμα μας διαθέτει για να μπορέσει να αποφορτιστεί από όλα τα συναισθήματα τα οποία το αναγκάζουμε διαρκώς να καταπιέσει. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος που έχει το σώμα μας για να προστατευτεί από εμάς και τις άτεγκτες απαιτήσεις μας ή/ και την αδυναμία μας να του δώσουμε αρκετή φροντίδα ώστε να μην ασθενήσει σοβαρά.
Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα ψυχοσωματικά συμπτώματα
Αντί να θυμώσουμε με το σώμα μας, το οποίο προσπαθεί να προστατευτεί και να μας προστατεύσει, το καλύτερο είναι να το ακούσουμε και να στραφούμε στις βαθύτερες αιτίες αυτών των ξεσπασμάτων. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουμε να ανακτήσουμε την ψυχική μας ισορροπία και κατ’ επέκταση την ψυχική μας υγεία.
Θεραπεία εκλογής για τα ψυχοσωματικά συμπτώματα και τις ψυχοσωματικές διαταραχές αποτελεί συνήθως η γνωστικοσυμπεριφοριστική θεραπεία. Αυτή η προσέγγιση βοηθά στην εκμάθηση νέων τρόπων διαχείρισης και επίλυσης των δυσκολιών και στην απόκτηση μιας βαθύτερης κατανόησης των καταστάσεων. Ακόμη, στόχος είναι η εκμάθηση ρεαλιστικής στοχοθέτησης και αναγνώρισης και αλλαγής συμπεριφορών και σκέψεων που επιδρούν αρνητικά. Τέλος, η εξάσκηση στις τεχνικές αναπνοής και χαλάρωσης καθώς και οι ασκήσεις ενσυνειδητότητας βοηθούν στη νευροορμονική ρύθμιση και στη βελτίωση των διάφορων ψυχοσωματικών εκδηλώσεων.
Μάθετε Περισσότερα