Στρες: πόσο αντέχουμε;
Το στρες αποτελεί ένα φυσιολογικό κομμάτι της ζωής μας και μπορεί να εκδηλωθεί με διαφορετικούς τρόπους ανάλογα με το άτομο και την κατάσταση. Μερικοί άνθρωποι είναι σε θέση να διαχειριστούν υψηλά επίπεδα στρες με ευκολία, ενώ άλλοι μπορεί να δυσκολεύονται πολύ να το αντιμετωπίσουν. Αλλά πόσο στρες αντέχουμε; Πόσο άγχος μπορούμε πραγματικά να διαχειριστούμε;
Η απάντηση δεν είναι ξεκάθαρη, καθώς η ικανότητά μας να διαχειριζόμαστε το άγχος εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των ατομικών μας διαφορών, των μηχανισμών αντιμετώπισης του στρες και, βέβαια, της φύσης του ίδιου του στρεσογόνου παράγοντα.
Ένας σημαντικός παράγοντας που καθορίζει την ικανότητά μας να διαχειριζόμαστε το άγχος είναι οι ατομικές μας διαφορές. Οι άνθρωποι που διαθέτουν υψηλή ανθεκτικότητα και αισιοδοξία είναι πιθανότερο να καταφέρουν να διαχειριστούν το στρες αποτελεσματικά. Η ανθεκτικότητα αναφέρεται στην ικανότητα ανάκαμψης από τις αντιξοότητες και η αισιοδοξία αναφέρεται στην τάση να βλέπει κανείς το καλύτερο στις διάφορες καταστάσεις. Τα άτομα με υψηλή ανθεκτικότητα και αισιοδοξία τείνουν να έχουν μια περισσότερο θετική άποψη για τη ζωή, κάτι που τους βοηθά να αντιμετωπίζουν το άγχος πιο αποτελεσματικά.
Ένας άλλος παράγοντας που καθορίζει την ικανότητά μας να διαχειριστούμε το στρες είναι οι μηχανισμοί αντιμετώπισης που διαθέτουμε. Οι άνθρωποι που διαθέτουν αποτελεσματικούς μηχανισμούς αντιμετώπισης, όπως η τακτική άσκηση, ο διαλογισμός και η κοινωνική υποστήριξη, είναι πιο πιθανό να διαχειριστούν το άγχος αποτελεσματικά. Η άσκηση, για παράδειγμα, μπορεί να βοηθήσει στην απελευθέρωση ενδορφινών, οι οποίες είναι χημικές ουσίες που μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της διάθεσης και στη μείωση του άγχους. Ο διαλογισμός και η επίγνωση (mindfulness) μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του μηρυκασμού των δυσάρεστων σκέψεων και, κατά συνέπεια, του άγχους. Η κοινωνική υποστήριξη μπορεί να προσφέρει τη συναισθηματική και πρακτική υποστήριξη που χρειάζονται οι άνθρωποι για να αντιμετωπίσουν τις αγχώδεις καταστάσεις της ζωής.
Η ίδια η φύση του στρεσογόνου παράγοντα παίζει επίσης ρόλο στον καθορισμό του πόσο άγχος μπορούμε να διαχειριστούμε. Το οξύ στρες, όπως ένα έκτακτο συμβάν για παράδειγμα μια σημαντική εξέταση ή μια συνέντευξη για δουλειά, είναι γενικά πιο εύκολο να το διαχειριστεί κανείς από το χρόνιο στρες, όπως τα συνεχή οικονομικά προβλήματα ή μια δύσκολη σχέση. Το οξύ στρες τείνει να είναι πιο διαχειρίσιμο, καθώς είναι συνήθως χρονικά περιορισμένο και έχει έναν σαφή τελικό στόχο. Το χρόνιο στρες, από την άλλη πλευρά, τείνει να είναι πιο επίμονο και μπορεί να είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί.
Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι το παρατεταμένο ή χρόνιο στρες μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στη σωματική και την ψυχική μας υγεία. Το χρόνιο στρες μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά από προβλήματα σωματικής υγείας, όπως καρδιακές παθήσεις, διαβήτη και παχυσαρκία. Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως αγχώδεις διαταραχές και κατάθλιψη. Επομένως, είναι σημαντικό να βρούμε αποτελεσματικούς τρόπους διαχείρισης του στρες, όπως η άσκηση, ο διαλογισμός και η κοινωνική υποστήριξη, προκειμένου να προστατεύσουμε τη σωματική και ψυχική μας υγεία.
Συμπερασματικά, η ικανότητά μας να διαχειριζόμαστε το άγχος εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των ατομικών μας διαφορών, των μηχανισμών αντιμετώπισης και της φύσης του ίδιου του στρεσογόνου παράγοντα. Τα άτομα που έχουν υψηλή αντοχή και αισιοδοξία, διαθέτουν αποτελεσματικούς μηχανισμούς αντιμετώπισης και μπορούν να διαχειριστούν το οξύ στρες, είναι πιο πιθανό να διαχειριστούν το στρες αποτελεσματικά. Ωστόσο, αξίζει να γνωρίζουμε ότι το παρατεταμένο ή χρόνιο στρες μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική μας υγεία και είναι σημαντικό να βρούμε αποτελεσματικούς τρόπους διαχείρισης του άγχους για την προστασία της σωματικής και ψυχικής μας υγείας.
Μάθετε Περισσότερα
Το άγχος των social media οδηγεί σε εξάρτηση
Οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (social media) εξαρτώνται όλο και περισσότερο σε αυτά, παρά το γεγονός ότι τους προκαλούν άγχος, σύμφωνα με νέα έρευνα την οποία επικαλείται η Science Daily. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook και το Instagram, προκαλούν άγχος, γνωστό και ως τεχνολογικό στρες (technostress). Ωστόσο, οι χρήστες για να το αντιμετωπίσουν μεταπηδούν από το ένα κοινωνικό δίκτυο στο άλλο ή σε ποικίλες δραστηριότητες εντός του κοινωνικού δικτύου χωρίς να κλείνουν το μέσο που “γεννά” το στρες.
Αν και φαίνεται παράδοξο, οι χρήστες των social media χρησιμοποιούν άλλες δραστηριότητες του κοινωνικού δικτύου για να αποφύγουν το άγχος που τους προκαλεί κάποια από αυτές, δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο μια σύγχυση ανάμεσα στο άγχος και στην εξαναγκαστική χρήση του μέσου. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι χρήστες αντάλλασσαν μηνύματα ή τσέκαραν τα νέα ή έκαναν νέες δημοσιεύσεις ανάλογα με το αν κάποια από αυτές τις δραστηριότητες τους προκαλούσε άγχος. Αυτή η συμπεριφορά αυξάνει την πιθανότητα εξάρτησης από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καθώς χρησιμοποιούνται διαφορετικές δραστηριότητες του ίδιου του μέσου για μεγάλες χρονικές περιόδους.
Όταν οι ίδιοι οι παράγοντες που προκαλούν το στρες χρησιμοποιούνται και ως τρόποι αντιμετώπισης του, οι χρήστες των social media μένουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στο ίδιο περιβάλλον και δεν αναζητούν εναλλακτικές δραστηριότητες μακριά από αυτό δημιουργώντας μια εξαρτητική συμπεριφορά.
Διερευνήθηκαν ακόμη οι διαφορετικές μορφές που μπορεί να πάρει το άγχος από τα social media (π.χ. αίσθηση ότι εισβάλουν στην προσωπική τους ζωή, υπερβολικές κοινωνικές απαιτήσεις) και εξετάστηκαν δύο διαφορετικοί τρόποι αντιμετώπισης του άγχους που προέρχεται από αυτά. Στον πρώτο τρόπο οι συμμετέχοντες απενεργοποιούσαν το μέσο που τους προκαλούσε το άγχος και ασχολούνταν με άλλες εναλλακτικές δραστηριότητες, όπως η επικοινωνία με άλλα μέλη της οικογένειας. Η δεύτερη στρατηγική μείωσης του άγχους χαρακτηρίστηκε από δραστηριότητες εντός του ίδιου του κοινωνικού δικτύου, μέθοδος που ήταν συχνότερη στους πιο τακτικούς χρήστες και μπορεί δυνητικά να οδηγήσει σε εξάρτηση.
Η αντιμετώπιση του τεχνολογικού στρες μέσω ποικίλων δραστηριοτήτων εντός ενός κοινωνικού δικτύου είναι ένα νέο ενδιαφέρον φαινόμενο, καθώς υποδηλώνει πως οι άνθρωποι προσλαμβάνουν διαφορετικά το τεχνολογικό στρες από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καθαυτά.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Μάθετε Περισσότερα
Ψυχική ανθεκτικότητα: Πώς θα ανταπεξέλθουμε στις δυσκολίες
Ψυχική ανθεκτικότητα σημαίνει να είμαστε ικανοί να προσαρμοζόμαστε αποτελεσματικά στις κακοτυχίες της ζωής και τα λογής στρεσογόνα γεγονότα. Μπορείτε να ελέγξετε τα επίπεδα της ψυχικής σας ανθεκτικότητας αν σκεφτείτε τον τρόπο με τον οποίο συνήθως αντιδράτε όταν κάτι πάει στραβά. Έχετε την τάση να το ξεπερνάτε ή να καταρρέετε;
Η ψυχική ανθεκτικότητα μας βοηθά να ανακάμψουμε έπειτα από μια αναποδιά ή δοκιμασία, όπως απώλεια μιας δουλειάς, ασθένεια, χωρισμός ή θάνατος ενός οικείου προσώπου. Εάν δε διαθέτουμε ενισχυμένη ψυχική ανθεκτικότητα, τότε είναι πολύ πιθανό η σκέψη μας να είναι διαρκώς στα προβλήματα, να νιώθουμε αβοήθητοι και θύματα των καταστάσεων ή ακόμη και να στρεφόμαστε σε ανθυγιεινές συμπεριφορές όπως η κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών ως μια προσπάθεια να ανταπεξέλθουμε των δύσκολων καταστάσεων.
Η ψυχική ανθεκτικότητα δεν πρόκειται να εξαφανίσει τα προβλήματα με ένα μαγικό τρόπο, μπορεί όμως να μας προσφέρει τη δυνατότητα να δούμε εναλλακτικές λύσεις, να διαχειριστούμε αποτελεσματικότερα το άγχος και να μην ακυρώνουμε τη χαρά της ζωής. Η ψυχική ανθεκτικότητα αποτελεί μια επίκτητη ικανότητα, δεν είναι κάτι με το οποίο γεννιόμαστε. Αν, λοιπόν, αναπτύξουμε κάποιες δεξιότητες μπορούμε να την ενισχύσουμε.
Προσαρμογή στις αντιξοότητες
Ψυχική ανθεκτικότητα σημαίνει να προχωράει κανείς παρά τα «χτυπήματα». Όταν εμφανίζονται οι αντιξοότητες, το άγχος ή το τραύμα, μπορεί να μας κυριεύσει θυμός, θλίψη και πόνος, αλλά θα είμαστε σε θέση να παραμείνουμε λειτουργικοί σωματικά και ψυχικά. Ψυχική ανθεκτικότητα δεν σημαίνει να μένει κανείς αλώβητος, να υπομένει απαθής ή να αντιμετωπίζει μόνος του τις δυσκολίες. Αντίθετα, η ικανότητα προσφυγής στους άλλους για υποστήριξη είναι ένα από τα βασικά συστατικά της ψυχικής ανθεκτικότητας.
Ανθεκτικότητα και ψυχική υγεία
Η ψυχική ανθεκτικότητα προσφέρει προστασία από διάφορα προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη και το άγχος. Μπορεί ακόμη να βοηθήσει στην αντιστάθμιση παραγόντων που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης ψυχικών δυσκολιών, όπως η έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης, το να πέφτει κανείς θύμα εκφοβισμού ή η ύπαρξη προηγούμενου τραύματος. Αν αντιμετωπίζετε μια υπάρχουσα ψυχική δυσκολία, η αύξηση της ψυχικής ανθεκτικότητας, μπορεί να βελτιώσει την ικανότητά σας να την αντιμετωπίσετε.
Συμβουλές για βελτίωση της ψυχικής ανθεκτικότητας:
Συνδεθείτε. Η ανάπτυξη δυνατών, θετικών δεσμών με αγαπημένα πρόσωπα και φίλους μπορεί να σας προσφέρει την απαραίτητη υποστήριξη και αποδοχή και στις καλές και στις κακές στιγμές. Μπορείτε να αναπτύξετε επιπλέον σημαντικές σχέσεις προσφέροντας εθελοντική εργασία και συμμετέχοντας σε ομάδες στην κοινότητά σας (πολιτιστικοί σύλλογοι, κοινωνικά σωματεία, ΚΑΠΗ κλπ).
Δώστε νόημα στην καθημερινότητά σας. Κάντε πράγματα που σας δίνουν την αίσθηση ολοκλήρωσης ενός σκοπού κάθε μέρα. Βάλτε στόχους που θα σας βοηθήσουν να ατενίσετε το μέλλον με νόημα. Είναι σημαντικό να θέτετε στην αρχή μικρούς και βραχυπρόθεσμους στόχους. Αν απαιτείτε από τον εαυτό σας να επιτυγχάνει μεγάλους στόχους ανεξάρτητα με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, το αποτέλεσμα θα είναι να απογοητευθείτε και να μειώσετε περαιτέρω την ανθεκτικότητά σας. Σεβαστείτε τον εαυτό σας και τα όρια του. Κανένας άνθρωπος δε μπορεί να επιτύχει δύσκολους στόχους όταν αισθάνεται ευάλωτος.
Μάθετε από την εμπειρία. Αναλογιστείτε το παρελθόν και σκεφτείτε πώς αντιμετωπίσατε παλιότερες δυσκολίες. Σκεφτείτε τις δεξιότητες και τις στρατηγικές που σας βοήθησαν να αντιμετωπίσετε την κατάσταση με επιτυχία. Ακόμη, χρήσιμο μπορεί να είναι να κρατήσετε ημερολόγιο, ώστε να εντοπίσετε τους θετικούς και τους αρνητικούς τρόπους αντίδρασης και να προσαρμόσετε τη μελλοντική σας συμπεριφορά.
Παραμείνετε αισιόδοξοι. Αυτό που έχει συμβεί στο παρελθόν μπορεί να μην αλλάζει, αλλά μπορούμε πάντα να κοιτάμε μπροστά, προς το μέλλον. Η αποδοχή των αλλαγών διευκολύνει την προσαρμογή του ανθρώπου και βοηθάει στο να αντιμετωπίζει τις νέες προκλήσεις με λιγότερο άγχος.
Φροντίστε τον εαυτό σας. Καλύψτε τις καθημερινές σας ανάγκες, σωματικά και συναισθηματικά. Συμμετέχετε σε δραστηριότητες και χόμπι που απολαμβάνετε. Εντάξτε στην καθημερινότητά σας τη φυσική δραστηριότητα. Κοιμηθείτε καλά. Υιοθετείστε μια υγιεινή διατροφή. Προκειμένου να επαναφέρετε μια εσωτερική αίσθηση γαλήνης και ηρεμίας, εφαρμόστε πρακτικές διαχείρισης του άγχους και τεχνικές χαλάρωσης, όπως ο διαλογισμός ή η βαθιά αναπνοή.
Να είστε ενεργοί και δραστήριοι. Μην αγνοείτε τα προβλήματα, μη μένετε παθητικοί, περιμένοντας να απομακρυνθούν. Προσδιορίστε τι θα πρέπει να γίνει, αναπτύξτε ένα σχέδιο και αναλάβετε δράση. Ίσως πάρει χρόνο να ανακάμψετε από ένα σημαντικό δυσάρεστο ή στρεσογόνο γεγονός, όμως να γνωρίζετε ότι, αν ασχοληθείτε ενεργά και συστηματικά, η κατάσταση θα βελτιωθεί.
Πότε να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια
Η ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας απαιτεί χρόνο και εξάσκηση. Αν αισθάνεστε ότι δεν σημειώνετε πρόοδο – ή δεν ξέρετε από πού να αρχίσετε – εξετάστε το ενδεχόμενο να μιλήσετε σε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Με τη βοήθειά του, θα μπορέσετε να βελτιώσετε την ψυχική σας ανθεκτικότητα να ενισχύσετε τη σωματικοψυχική σας υγεία και ευεξία και να αναβαθμίσετε την ποιότητα ζωής σας.
Πηγή: Mayo Clinic
Μάθετε Περισσότερα
Άγχος; Υιοθετήστε μια γάτα
Εάν έχετε ήδη ένα αιλουροειδές ως κατοικίδιο, τα θετικά οφέλη του να υπάρχει μια γάτα μες το σπίτι πιθανόν να είναι αυτονόητα για εσάς. Για όσους δεν είχατε ποτέ μια γάτα ως κατοικίδιο ή δεν έχετε καν χαϊδέψει ποτέ μία πιθανόν να μη γνωρίζετε ή να μην πιστεύετε πως το να έχεις μια γάτα ως κατοικίδιο μειώνει τα επίπεδα του στρες καθώς και άλλους κινδύνους για την υγεία μας – όμως σοβαρά, είναι αλήθεια. Τα στοιχεία που το υποστηρίζουν αυτό είναι τόσο πειστικά ώστε είναι πολύ πιθανό με το που τελειώσετε την ανάγνωση του άρθρου να τρέξετε στη φιλοζωική της περιοχής σας.
Εάν έχετε σκεπτικισμό για όλα αυτά, μπορώ να σας καταλάβω. Η ιδέα ότι υιοθετώντας μια γάτα πέφτουν τα επίπεδα του καθημερινού μας άγχους και στρες, σαν πρώτη εντύπωση ακούγεται ως κάτι που θα άκουγες από την ηλικιωμένη γειτόνισσα που ταΐζει όλες τις γάτες της γειτονιάς.
Όμως, δεν αστειεύομαι καθόλου λέγοντας πως τα επιστημονικά στοιχεία που υποστηρίζουν την ιδέα αυτή είναι πολύ ισχυρά. Κατ’ αρχήν, όσον αφορά τους ιδιοκτήτες γάτας μια πρόσφατη έρευνα κατέδειξε πως το να έχει κανείς γάτα συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο εγκεφαλικού ή εμφράγματος κατά ένα τρίτο. Αυτό είναι αναμφισβήτητα εντυπωσιακό.
Οι ερευνητές συνέλεξαν δεδομένα από 4.000 ανθρώπους ηλικία 30 έως 75 ετών σε μια διάρκεια δέκα ετών. Σχεδόν οι μισοί από τους συμμετέχοντες στην έρευνα ήταν ή είχαν υπάρξει ιδιοκτήτες γάτας, οι υπόλοιποι μισοί δεν είχαν ποτέ γάτα ως κατοικίδιο. Από την ανάλυση των δεδομένων προέκυψε πως οι άνθρωποι που είχαν γάτα είχαν 30% χαμηλότερο κίνδυνο να πεθάνουν από καρδιακή ανακοπή ή εγκεφαλικό σε σύγκριση με όσους δεν είχαν ποτέ γάτα. Το αποτέλεσμα προέκυψε ακόμη και υπολογίζοντας παράγοντες όπως το κάπνισμα, ο διαβήτης, τα επίπεδα της χοληστερίνης και η καλή λειτουργία της καρδιάς.
Ο καθηγητής Adnan Qureshi, από το Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, επικεφαλής της συγκεκριμένης έρευνας, ανέφερε πως ακόμη και ο ίδιος κι η ομάδα του εξεπλάγησαν από το αριθμητικό μέγεθος αυτής της διαφοράς. Ο ίδιος εξηγεί τα αποτελέσματα πως το να έχει κανείς μια γάτα ως κατοικίδιο ανακουφίζει από το στρες και το άγχος και κατ’ επέκταση μειώνει την πιθανότητα καρδιακών παθήσεων. Το να χαϊδεύει κανείς μια γάτα μειώνει τα επίπεδα του στρες και την αδρεναλίνη στο αίμα.
Επιπλέον, σύμφωνα με ψυχοθεραπευτές του Κέντρου Cityscape Counseling του Σικάγο ένα χάδι στη γάτα μας δεν ηρεμεί απλά και μόνο το νευρικό μας σύστημα. Η απλή καθημερινή αλληλεπίδραση μαζί της είναι ικανή να προκαλέσει ισχυρά συναισθήματα σύνδεσης, τα οποία κατεβάζουν τα επίπεδα του στρες καθώς οι βαθιές σχέσεις οδηγούν στο να αισθάνεται κανείς λιγότερη μοναξιά και μπορεί να ανταποκριθεί καλύτερα σε αγχογόνες καταστάσεις.
Η γάτα είναι ένα πιστό ζώο το οποίο μας προσφέρει ανιδιοτελή αγάπη και μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση των επιπέδων του στρες παρέχοντας μια ασφαλή διέξοδο και δίνοντάς μας αγάπη και αφοσίωση ανεξάρτητα από τους εξωτερικούς στρεσογόνους παράγοντες. Η φροντίδα μιας γάτας μας δίνει μια αίσθηση σκοπού κι επίσης λειτουργεί ως διάσπαση από τυχόν προβλήματα. Η αίσθηση ότι έχουμε ένα σκοπό και η απόσπαση της προσοχής από δυσκολίες είναι δύο πολύ δημοφιλείς τεχνικές που χρησιμοποιούνται αποτελεσματικά για τη διαχείριση του άγχους.
Μάθετε Περισσότερα
Στρες: Πώς θα προστατευτείς
Τρία βασικά βήματα για να αποκτήσουμε ψυχική προστασία απέναντι στο στρες:
Το να χτίσουμε μια ισχυρή ψυχική πανοπλία απέναντι στο άγχος και το στρες δεν είναι τόσο δύσκολο όσο ίσως νομίζουμε. Παρακάτω θα δούμε τρία απλά βήματα τα οποία μπορούν να μας βοηθήσουν.
- Ρεαλιστικές προσδοκίες και αισιόδοξες πεποιθήσεις.
Το να θέτουμε ρεαλιστικές προσδοκίες, να προετοιμαζόμαστε και να κάνουμε επαναλήψεις και πρόβες είναι σημαντικά σημεία στο χτίσιμο της ψυχικής μας προστασίας απέναντι στο στρες. Οι δομές του ιππόκαμπου στον εγκέφαλό μας έχουν μεγάλη νευροπλαστικότητα και η έρευνα δείχνει ότι επηρεάζονται αρνητικά από το στρες που προκύπτει όταν οι προσδοκίες μας διαψεύδονται από την πραγματικότητα. Τότε βλέπουμε και την εμφάνιση διαφόρων ψυχοσωματικών συμπτωμάτων. Με το να βάζουμε τον πήχη των προσδοκιών μας ρεαλιστικά, να κάνουμε καλή προετοιμασία, επαναλήψεις και πρόβες θα δούμε σταδιακά να ανεβαίνει το επίπεδο της αισιοδοξίας μας. Τότε μπορεί η αισιοδοξία μας να εξελιχθεί σε θετική αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
Σκεφτείτε την ενσυνειδητότητα ως το να είμαστε παρόντες στη στιγμή. Η ενσυνειδητότητα είναι μια μορφή συγκέντρωσης η οποία επιτυγχάνεται εστιάζοντας την προσοχή μας στην παρούσα στιγμή αναγνωρίζοντας τι συμβαίνει γύρω μας ενώ ταυτόχρονα αναγνωρίζουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας σε σχέση με τη στιγμή αυτή. Το αντίθετο της ενσυνειδητότητας είναι η απροσεξία, η αφηρημάδα και το να μην είμαστε παρόντες στη στιγμή. Σκεφτείτε το σαν α-συνειδητότητα. Η ενσυνειδητότητα συσχετίζεται με τη μείωση της αίσθησης του πόνου, όπως και με τη μείωση του άγχους και του στρες.
- Τακτική εξάσκηση των πρακτικών χαλάρωσης.
Οι πρακτικές αυτές μπορεί να αφορούν ασκήσεις αναπνοής, γιόγκα, διαλογισμό, προσευχή… Κατά τη διάρκεια της εξάσκησης αυτές οι πρακτικές μας δίνουν μια αίσθηση ηρεμίας και χαλάρωσης. Με τη συνεχή εξάσκηση τέτοιων πρακτικών μπορούμε να αναπτύξουμε μια μεγάλη ανθεκτικότητα απέναντι σε στρεσογόνα γεγονότα, σκέψεις και συναισθήματα. Σκεφτείτε το σαν την καλλιέργεια μιας μορφής ψυχολογικής ανοσίας. Οι συμβουλευόμενοι συχνά σχολιάζουν σχετικά: ”Πράγματα που παλιότερα μου ήταν ιδιαίτερα ενοχλητικά και μου δημιουργούσαν πολύ στρες, τώρα πια σχεδόν δε με αγγίζουν”.
Άλλα άρθρα σχετικά με το στρες:
https://www.anagnostopoyloy.gr/%ce%bb%ce%ac%ce%b8%ce%b7-%ce%ac%ce%b3%cf%87%ce%bf%cf%82/
https://www.anagnostopoyloy.gr/%ce%b5%ce%bd%cf%83%cf%85%ce%bd%ce%b5%ce%b9%ce%b4%ce%b7%cf%84%cf%8c%cf%84%ce%b7%cf%84%ce%b1/
https://www.anagnostopoyloy.gr/%ce%b5%cf%8d%ce%ba%ce%bf%ce%bb%ce%b7-%cf%87%ce%b1%ce%bb%ce%ac%cf%81%cf%89%cf%83%ce%b7/
Μάθετε Περισσότερα
Ψυχοσωματικά συμπτώματα: τι είναι και γιατί αναπτύσσονται
Ψυχοσωματικά: μια λέξη που έχει μπει για τα καλά στην καθημερινότητά μας. Ολοένα και πιο συχνά ακούμε ή λέμε ότι ένα σύμπτωμα στο σώμα μας δεν είναι κάτι που ξεκινά από οργανικά ή παθολογικά αίτια αλλά “είναι ψυχοσωματικό”. Τι σημαίνει όμως αυτό;
Σημαίνει κατ’ αρχήν, ότι ο οργανισμός μας έχει διαταραχθεί ως προς την ομοιόστασή του στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει ένα αγχογόνο ερέθισμα. Όταν εκτεθούμε σε ένα αγχογόνο ερέθισμα τότε το συμπαθητικό νευρικό μας σύστημα διεγείρεται και εκκρίνει κατεχολαμίνες, οι οποίες με τη σειρά τους διεγείρουν το κεντρικό νευρικό μας σύστημα. Το αποτέλεσμα είναι όλος ο οργανισμός μας να μπαίνει σε κατάσταση εγρήγορσης, μιας και διεγείρονται όλα τα ομοιοστατικά συστήματα του οργανισμού μας, το ενδοκρινικό, το μεταβολικό, το ανοσοποιητικό, το αναπνευστικό, το καρδιαγγειακό, το γαστρεντερικό, το αναπαραγωγικό.
Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα, λοιπόν, προκαλούνται λόγω άγχους το οποίο και αφαιρεί ενέργεια από όλα τα συστήματα του οργανισμού. Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα υποδηλώνουν είτε κάποια ψυχολογική σύγκρουση που βιώνουμε είτε αποτελούν μια σωματοποιημένη εξωτερίκευση συναισθημάτων που δεν εκφράζουμε.
Τα πλέον συνηθισμένα από αυτά τα συμπτώματα αφορούν σε: εφίδρωση, ταχυκαρδία, ξηροστομία, ταχύπνοια, σιελόρροια, σπαστική κολίτιδα, καούρα, στομαχόπονος, συχνουρία, πονοκέφαλοι, ημικρανίες, ζαλάδες, διαταραχές μνήμης, ανορεξία, βουλιμία, αδηφαγία, δυσκαταποσία, σφίξιμο των δοντιών, σεξουαλικά προβλήματα (δυσπαρευνία, ανοργασμία, διαταραχές της στυτικής λειτουργίας), υπερθερμία, αϋπνία, κρίσεις άγχους/πανικού, δερματικά, έντονη τριχόπτωση, ανισορροπία του θυρεοειδούς, εντερικά προβλήματα, πόνοι στο σώμα δίχως βιολογικά αίτια, προβλήματα πέψης κλπ.
Ψυχοσωματικές διαταραχές
Εάν το άγχος διαρκέσει για πολύ καιρό, τότε υφίσταται μια χρόνια απόκλιση των διάφορων ρυθμιστικών συστημάτων από το κανονικό επίπεδο λειτουργίας τους. Σε αυτήν την περίπτωση έχουμε την εμφάνιση των ψυχοσωματικών διαταραχών. Τέτοιες είναι: βρογχικό άσθμα, νευροδερματίτιδα, υπερθυρεοειδισμός, υπέρταση, ψωρίαση, λεύκη, έκζεμα, έλκος στομάχου, οι καρδιακές παθήσεις και το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου κλπ. Οι ψυχοσωματικές διαταραχές είναι πιθανό να έχουν από ήπιες μέχρι σοβαρές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής μας, από το να επηρεαστεί η λειτουργικότητά μας στην καθημερινότητα μέχρι την εμφάνιση άλλων ψυχολογικών διαταραχών.
Η ιστορία πλέον τείνει να γίνει συνηθισμένη. Αναπτύσσουμε κάποια σωματικά συμπτώματα και επισκεπτόμαστε αρκετές διαφορετικές ιατρικές ειδικότητες. Κανένας γιατρός όμως δε βρίσκει οργανικούς λόγους για τα συμπτώματά μας. “Πρέπει να είναι ψυχολογικό” ακούμε σε κάθε επίσκεψη με τη συνταγογράφηση αγχολυτικών και αντικαταθλιπτικών φαρμάκων να δίνει και να παίρνει. Τα χάπια φαίνεται να ανακουφίζουν άμεσα την κατάσταση.
Αναρωτιέται, όμως, κανείς αν όλοι γνωρίζουμε ότι κάποια στιγμή που θα πρέπει να σταματήσουμε τα χάπια – μιας και η εφ’ όρου ζωής χρήση τους προκαλεί ποικίλα προβλήματα υγείας – τα ψυχοσωματικά μας συμπτώματα θα επιστρέψουν, αυτή τη φορά με χειρότερη μορφή, καθώς θα έχουν καταπιεστεί για τόσο χρονικό διάστημα. Αυτό ίσως να είναι και το αισιόδοξο σενάριο, μιας και όταν αγνοούμε για καιρό ένα σύμπτωμα συχνά το σώμα μας βρίσκει άλλους τρόπους για να μας τραβήξει την προσοχή με την ανάπτυξη πιο σοβαρών προβλημάτων υγείας.
Γιατί αναπτύσσουμε τα ψυχοσωματικά συμπτώματα
Συνήθως τείνουμε να αντιμετωπίζουμε τα ψυχοσωματικά συμπτώματα ως ένα κακό το οποίο μας βρήκε και το οποίο ανυπομονούμε να ξεφορτωθούμε και να επιστρέψουμε στις παλιές μας συνήθειες. Αυτός ο τρόπος σκέψης, όμως, το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να επιδεινώσει την κατάστασή μας. Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα αναπτύσσονται ως άμυνα του οργανισμού μας προς εμάς τους ίδιους. Το σώμα μας δεν μας τιμωρεί αλλά αμύνεται απέναντι σε εμάς. Οι απαιτήσεις της καθημερινότητάς μας μπορούν να είναι πολύ επιζήμιες για το σώμα μας. Ένα άτομο που βιώνει πολύ άγχος, δημιουργεί στη ζωή του συνθήκες οι οποίες τον κρατούν σε μία μόνιμη κατάσταση φόβου. Αυτός ο φόβος αποθηκεύεται στο σώμα σε καθημερινή βάση έως ότου το σώμα αναζητήσει έναν τρόπο εκτόνωσης. Αυτό μπορεί να αφορά σε ανάγκη για παραπάνω ύπνο, αλλαγές στην όρεξη, μόνιμη κούραση, δυσκολία συγκέντρωσης, τάση για πολυλογία κλπ.
Η αλήθεια είναι ότι έχουμε “εκπαιδευτεί” να θυμώνουμε με το σώμα μας όταν δεν ανταποκρίνεται σε ό, τι χρειαζόμαστε για να διεκπεραιώσουμε τις δραστηριότητες της κάθε ημέρας και, αντί να το φροντίσουμε, μονίμως το πιέζουμε να ξεπεράσει τα όριά του. Κάποια στιγμή, επομένως, το σώμα μας δεν έχει άλλη λύση από το να αποβάλλει ό,τι κρατάει μέσα του και αυτό γίνεται πλέον με βίαιους τρόπους χωρίς την “άδειά” μας. Είναι ο μόνος τρόπος που το σώμα μας διαθέτει για να μπορέσει να αποφορτιστεί από όλα τα συναισθήματα τα οποία το αναγκάζουμε διαρκώς να καταπιέσει. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος που έχει το σώμα μας για να προστατευτεί από εμάς και τις άτεγκτες απαιτήσεις μας ή/ και την αδυναμία μας να του δώσουμε αρκετή φροντίδα ώστε να μην ασθενήσει σοβαρά.
Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα ψυχοσωματικά συμπτώματα
Αντί να θυμώσουμε με το σώμα μας, το οποίο προσπαθεί να προστατευτεί και να μας προστατεύσει, το καλύτερο είναι να το ακούσουμε και να στραφούμε στις βαθύτερες αιτίες αυτών των ξεσπασμάτων. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουμε να ανακτήσουμε την ψυχική μας ισορροπία και κατ’ επέκταση την ψυχική μας υγεία.
Θεραπεία εκλογής για τα ψυχοσωματικά συμπτώματα και τις ψυχοσωματικές διαταραχές αποτελεί συνήθως η γνωστικοσυμπεριφοριστική θεραπεία. Αυτή η προσέγγιση βοηθά στην εκμάθηση νέων τρόπων διαχείρισης και επίλυσης των δυσκολιών και στην απόκτηση μιας βαθύτερης κατανόησης των καταστάσεων. Ακόμη, στόχος είναι η εκμάθηση ρεαλιστικής στοχοθέτησης και αναγνώρισης και αλλαγής συμπεριφορών και σκέψεων που επιδρούν αρνητικά. Τέλος, η εξάσκηση στις τεχνικές αναπνοής και χαλάρωσης καθώς και οι ασκήσεις ενσυνειδητότητας βοηθούν στη νευροορμονική ρύθμιση και στη βελτίωση των διάφορων ψυχοσωματικών εκδηλώσεων.
Μάθετε Περισσότερα
Ξεπερνώντας το άγχος: μερικές πρακτικές συμβουλές
Το άγχος αποτελεί μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού μας σε μια επικείμενη απειλή. Αφορά μια δέσμη σωματικών αντιδράσεων οι οποίες εκδηλώνονται όταν ο εγκέφαλός μας εκτιμήσει ότι υπάρχει κάποιος κίνδυνος. Υπάρχουν όμως και φορές που η εκτίμηση του εγκεφάλου δεν ανταποκρίνεται σε κάποια πραγματική απειλή ή σε άλλες περιπτώσεις ακόμη κι αν ο κίνδυνος έχει πλέον περάσει το σώμα μας εξακολουθεί να βρίσκεται σε κατάσταση ετοιμότητας. Τότε το άγχος βιώνεται ως αρνητικό και δυσάρεστο. Το άγχος γενικά αποτελεί ένα μηχανισμό προστασίας και κινητοποίησης και μας βοηθά να προσαρμοστούμε σε θετικά και αρνητικά γεγονότα (πχ. απόλυση, χωρισμός, γέννηση παιδιού, εξετάσεις) τα οποία απαιτούν την άμεση αντίδρασή μας. Εάν δεν είχαμε καθόλου άγχος δε θα μπορούσαμε να επιβιώσουμε μιας και δε θα κινητοποιούμασταν μπροστά σε ενδεχόμενες απειλές.
Πότε πρέπει κανείς να ανησυχήσει;
Εάν το άγχος υφίσταται για μεγάλο χρονικό διάστημα με τακτικές περιόδους υψηλής έντασης, αυτό αποτελεί ένδειξη διαταραχής άγχους. Φαινομενικά μπορεί το άγχος να υφίσταται χωρίς συγκεκριμένη αιτία ή να έχει τόση ένταση ώστε το άτομο να αποδιοργανώνεται σε τέτοιο βαθμό που να διακόπτει κάποιες καθημερινές του δραστηριότητες. Είναι ξεκάθαρο ότι το άγχος από μόνο του δεν αποτελεί το πρόβλημα. Πρόβλημα θα αποτελέσει ο τρόπος της διαχείρισής του καθώς συνήθως το άτομο έχει την τάση να σκέφτεται με αρνητικό τρόπο ο οποίος εμπεριέχει το στοιχείο της απειλής και αφορά τον εαυτό, τον κόσμο και το μέλλον. Αυτός ο τρόπος σκέψης οδηγεί σε αύξηση του άγχους κι αυτό με τη σειρά του σε ένταση των αρνητικών σκέψεων. Ο απειλητικός τρόπος σκέψης μας κάνει να πιστεύουμε ότι είναι πιθανότερο τα πράγματα να πάνε στραβά (να έρθει η καταστροφή) και ότι θα είναι δύσκολο να βρούμε βοήθεια. Αυτό επηρεάζει και τη συμπεριφορά μας αντίστοιχα και συχνά υιοθετούμε συμπεριφορές οι οποίες δε μας βοηθούν να αντιμετωπίσουμε το άγχος μας αποτελεσματικά (πχ. αποφυγή των καταστάσεων που φοβόμαστε).
Τι μπορεί να κάνει κανείς για να μειώσει το άγχος του;
Να αντιμετωπίσει το άγχος ως μια φυσιολογική αντίδραση σε στρεσογόνες καταστάσεις και να δώσει στον εαυτό του το δικαίωμα να αισθάνεται άγχος σε δύσκολες στιγμές.
Να συνειδητοποιήσει ότι οι περισσότερες αποφάσεις δεν είναι ούτε «σωστές» ούτε «λάθος», απλά οδηγούν σε διαφορετικές εμπειρίες με πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα.
Να οργανώσει το χρόνο του.
Να αναζητήσει την ευχαρίστηση στη διαδικασία του να «κάνει» κάτι, αντί να επικεντρώνεται όλη η προσοχή του στο τελικό αποτέλεσμα.
Να προετοιμάσει από το προηγούμενο βράδυ τις υποχρεώσεις και δραστηριότητες της επόμενης μέρας.
Να βλέπει τα λάθη ως ευκαιρία να μάθει, κι όχι ως προσωπική αποτυχία.
Να αναζητήσει επαγγελματική βοήθεια εάν το άγχος παραμένει, αν αισθάνεται να περιορίζονται οι δραστηριότητές του και εάν νιώθει τη διάθεσή του πεσμένη.
Να θυμάται ότι οι παραπάνω συμβουλές μπορεί να τον αγχώσουν περισσότερο αν προσπαθήσει να τις εφαρμόσει όλες μαζί. Ας διαλέξει αυτές που ταιριάζουν περισσότερο σε κείνον και ας ακολουθεί μια-δυό κάθε φορά.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε ένα φίλο ή μια φίλη με διαταραχή άγχους;
Ας μην κάνουμε υποθέσεις για το τι χρειάζεται το άτομο. Καλύτερα να το ρωτήσουμε ευθέως.
Βρίσκουμε κάτι θετικό σε κάθε του εμπειρία.
Δεν ενισχύουμε την αποφυγή του. Διαπραγματευόμαστε μαζί του για να κάνει ένα βήμα μπροστά όταν παρουσιάζει επιθυμία αποφυγής. Για παράδειγμα: «Εντάξει, δε θα πάμε στην καφετέρια, αλλά θέλω να περάσουμε τουλάχιστον απέξω κι αν δούμε πως δεν έχεις πολλά συμπτώματα, ρίχνουμε και μέσα μια ματιά».
Δεν πανικοβαλλόμαστε όταν το άτομο πανικοβάλλεται.
Θυμόμαστε ότι είναι φυσικό να αισθανόμαστε κι εμείς άγχος.
Δείχνουμε υπομονή και δεκτικότητα.
Δε λέμε ποτέ: «Ηρέμησε. Μη νιώθεις άγχος. Ας δούμε εάν μπορείς να το κάνεις αυτό. Μπορείς να το παλέψεις. Τι θα κάνουμε μετά; Μη γίνεσαι γελοίος/ γελοία! Πρέπει να μείνεις. Μη δειλιάζεις.».
Λέμε: «Μπορείς να το κάνεις, ανεξάρτητα από το πώς νιώθεις. Πες μου τι χρειάζεσαι τώρα. Ανέπνευσε αργά και σταθερά. Μείνε στην κατάσταση. Ξέρω ότι αυτό που νιώθεις είναι οδυνηρό, δεν είναι όμως επικίνδυνο.».
Διαβάστε ακόμη:
Μάθετε Περισσότερα