Ψυχοσωματικά συμπτώματα: τι είναι και γιατί αναπτύσσονται
Ψυχοσωματικά: μια λέξη που έχει μπει για τα καλά στην καθημερινότητά μας. Ολοένα και πιο συχνά ακούμε ή λέμε ότι ένα σύμπτωμα στο σώμα μας δεν είναι κάτι που ξεκινά από οργανικά ή παθολογικά αίτια αλλά “είναι ψυχοσωματικό”. Τι σημαίνει όμως αυτό;
Σημαίνει κατ’ αρχήν, ότι ο οργανισμός μας έχει διαταραχθεί ως προς την ομοιόστασή του στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει ένα αγχογόνο ερέθισμα. Όταν εκτεθούμε σε ένα αγχογόνο ερέθισμα τότε το συμπαθητικό νευρικό μας σύστημα διεγείρεται και εκκρίνει κατεχολαμίνες, οι οποίες με τη σειρά τους διεγείρουν το κεντρικό νευρικό μας σύστημα. Το αποτέλεσμα είναι όλος ο οργανισμός μας να μπαίνει σε κατάσταση εγρήγορσης, μιας και διεγείρονται όλα τα ομοιοστατικά συστήματα του οργανισμού μας, το ενδοκρινικό, το μεταβολικό, το ανοσοποιητικό, το αναπνευστικό, το καρδιαγγειακό, το γαστρεντερικό, το αναπαραγωγικό.
Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα, λοιπόν, προκαλούνται λόγω άγχους το οποίο και αφαιρεί ενέργεια από όλα τα συστήματα του οργανισμού. Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα υποδηλώνουν είτε κάποια ψυχολογική σύγκρουση που βιώνουμε είτε αποτελούν μια σωματοποιημένη εξωτερίκευση συναισθημάτων που δεν εκφράζουμε.
Τα πλέον συνηθισμένα από αυτά τα συμπτώματα αφορούν σε: εφίδρωση, ταχυκαρδία, ξηροστομία, ταχύπνοια, σιελόρροια, σπαστική κολίτιδα, καούρα, στομαχόπονος, συχνουρία, πονοκέφαλοι, ημικρανίες, ζαλάδες, διαταραχές μνήμης, ανορεξία, βουλιμία, αδηφαγία, δυσκαταποσία, σφίξιμο των δοντιών, σεξουαλικά προβλήματα (δυσπαρευνία, ανοργασμία, διαταραχές της στυτικής λειτουργίας), υπερθερμία, αϋπνία, κρίσεις άγχους/πανικού, δερματικά, έντονη τριχόπτωση, ανισορροπία του θυρεοειδούς, εντερικά προβλήματα, πόνοι στο σώμα δίχως βιολογικά αίτια, προβλήματα πέψης κλπ.
Ψυχοσωματικές διαταραχές
Εάν το άγχος διαρκέσει για πολύ καιρό, τότε υφίσταται μια χρόνια απόκλιση των διάφορων ρυθμιστικών συστημάτων από το κανονικό επίπεδο λειτουργίας τους. Σε αυτήν την περίπτωση έχουμε την εμφάνιση των ψυχοσωματικών διαταραχών. Τέτοιες είναι: βρογχικό άσθμα, νευροδερματίτιδα, υπερθυρεοειδισμός, υπέρταση, ψωρίαση, λεύκη, έκζεμα, έλκος στομάχου, οι καρδιακές παθήσεις και το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου κλπ. Οι ψυχοσωματικές διαταραχές είναι πιθανό να έχουν από ήπιες μέχρι σοβαρές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής μας, από το να επηρεαστεί η λειτουργικότητά μας στην καθημερινότητα μέχρι την εμφάνιση άλλων ψυχολογικών διαταραχών.
Η ιστορία πλέον τείνει να γίνει συνηθισμένη. Αναπτύσσουμε κάποια σωματικά συμπτώματα και επισκεπτόμαστε αρκετές διαφορετικές ιατρικές ειδικότητες. Κανένας γιατρός όμως δε βρίσκει οργανικούς λόγους για τα συμπτώματά μας. “Πρέπει να είναι ψυχολογικό” ακούμε σε κάθε επίσκεψη με τη συνταγογράφηση αγχολυτικών και αντικαταθλιπτικών φαρμάκων να δίνει και να παίρνει. Τα χάπια φαίνεται να ανακουφίζουν άμεσα την κατάσταση.
Αναρωτιέται, όμως, κανείς αν όλοι γνωρίζουμε ότι κάποια στιγμή που θα πρέπει να σταματήσουμε τα χάπια – μιας και η εφ’ όρου ζωής χρήση τους προκαλεί ποικίλα προβλήματα υγείας – τα ψυχοσωματικά μας συμπτώματα θα επιστρέψουν, αυτή τη φορά με χειρότερη μορφή, καθώς θα έχουν καταπιεστεί για τόσο χρονικό διάστημα. Αυτό ίσως να είναι και το αισιόδοξο σενάριο, μιας και όταν αγνοούμε για καιρό ένα σύμπτωμα συχνά το σώμα μας βρίσκει άλλους τρόπους για να μας τραβήξει την προσοχή με την ανάπτυξη πιο σοβαρών προβλημάτων υγείας.
Γιατί αναπτύσσουμε τα ψυχοσωματικά συμπτώματα
Συνήθως τείνουμε να αντιμετωπίζουμε τα ψυχοσωματικά συμπτώματα ως ένα κακό το οποίο μας βρήκε και το οποίο ανυπομονούμε να ξεφορτωθούμε και να επιστρέψουμε στις παλιές μας συνήθειες. Αυτός ο τρόπος σκέψης, όμως, το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να επιδεινώσει την κατάστασή μας. Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα αναπτύσσονται ως άμυνα του οργανισμού μας προς εμάς τους ίδιους. Το σώμα μας δεν μας τιμωρεί αλλά αμύνεται απέναντι σε εμάς. Οι απαιτήσεις της καθημερινότητάς μας μπορούν να είναι πολύ επιζήμιες για το σώμα μας. Ένα άτομο που βιώνει πολύ άγχος, δημιουργεί στη ζωή του συνθήκες οι οποίες τον κρατούν σε μία μόνιμη κατάσταση φόβου. Αυτός ο φόβος αποθηκεύεται στο σώμα σε καθημερινή βάση έως ότου το σώμα αναζητήσει έναν τρόπο εκτόνωσης. Αυτό μπορεί να αφορά σε ανάγκη για παραπάνω ύπνο, αλλαγές στην όρεξη, μόνιμη κούραση, δυσκολία συγκέντρωσης, τάση για πολυλογία κλπ.
Η αλήθεια είναι ότι έχουμε “εκπαιδευτεί” να θυμώνουμε με το σώμα μας όταν δεν ανταποκρίνεται σε ό, τι χρειαζόμαστε για να διεκπεραιώσουμε τις δραστηριότητες της κάθε ημέρας και, αντί να το φροντίσουμε, μονίμως το πιέζουμε να ξεπεράσει τα όριά του. Κάποια στιγμή, επομένως, το σώμα μας δεν έχει άλλη λύση από το να αποβάλλει ό,τι κρατάει μέσα του και αυτό γίνεται πλέον με βίαιους τρόπους χωρίς την “άδειά” μας. Είναι ο μόνος τρόπος που το σώμα μας διαθέτει για να μπορέσει να αποφορτιστεί από όλα τα συναισθήματα τα οποία το αναγκάζουμε διαρκώς να καταπιέσει. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος που έχει το σώμα μας για να προστατευτεί από εμάς και τις άτεγκτες απαιτήσεις μας ή/ και την αδυναμία μας να του δώσουμε αρκετή φροντίδα ώστε να μην ασθενήσει σοβαρά.
Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα ψυχοσωματικά συμπτώματα
Αντί να θυμώσουμε με το σώμα μας, το οποίο προσπαθεί να προστατευτεί και να μας προστατεύσει, το καλύτερο είναι να το ακούσουμε και να στραφούμε στις βαθύτερες αιτίες αυτών των ξεσπασμάτων. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουμε να ανακτήσουμε την ψυχική μας ισορροπία και κατ’ επέκταση την ψυχική μας υγεία.
Θεραπεία εκλογής για τα ψυχοσωματικά συμπτώματα και τις ψυχοσωματικές διαταραχές αποτελεί συνήθως η γνωστικοσυμπεριφοριστική θεραπεία. Αυτή η προσέγγιση βοηθά στην εκμάθηση νέων τρόπων διαχείρισης και επίλυσης των δυσκολιών και στην απόκτηση μιας βαθύτερης κατανόησης των καταστάσεων. Ακόμη, στόχος είναι η εκμάθηση ρεαλιστικής στοχοθέτησης και αναγνώρισης και αλλαγής συμπεριφορών και σκέψεων που επιδρούν αρνητικά. Τέλος, η εξάσκηση στις τεχνικές αναπνοής και χαλάρωσης καθώς και οι ασκήσεις ενσυνειδητότητας βοηθούν στη νευροορμονική ρύθμιση και στη βελτίωση των διάφορων ψυχοσωματικών εκδηλώσεων.
Μάθετε Περισσότερα
Λάθη στην αντιμετώπιση του άγχους
Υπάρχουν λάθη που όλοι κάνουμε όταν έχουμε να αντιμετωπίσουμε άγχος. Όλοι μας μπορεί να βιώσουμε άγχος οποιαδήποτε περίοδο της ζωής μας και για οτιδήποτε στη ζωή μας. Μπορεί να αγχωνόμαστε για πολλά (ή για τα πάντα), να ανησυχούμε για το μέλλον, να αισθανόμαστε ότι δεν είμαστε αρκετά καλοί ή να λυγίζουμε από τις καθημερινές απαιτήσεις. Όποιες και αν είναι οι ανησυχίες μας, μπορεί χωρίς να το θέλουμε να προσεγγίζουμε το άγχος σας με τρόπους που το αυξάνουν. Παρακάτω ακολουθούν ορισμένες ΜΗ βοηθητικές προσεγγίσεις του άγχους και πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τον εαυτό μας.
Η προσπάθεια να αποσπάσετε την προσοχή σας από το άγχος
Ορισμένοι άνθρωποι πιστεύουν ότι μπορούν να διαχειριστούν το άγχος τους προσπαθώντας να εργάζονται υπερβολικά ή να έχουν κάτι να τους αποσπά την προσοχή. Μπορεί να μαγειρεύουν, να καθαρίζουν, να διαβάζουν, να χρησιμοποιούν τον υπολογιστή και να εργάζονται υπερβολικά, προκειμένου να αποφύγουν τις ανήσυχες σκέψεις τους. Αυτό μπορεί να είναι μία σκόπιμη ή ακόμα και ασυνείδητη διαδικασία. Ενώ η απόσπαση της προσοχής μας μπορεί να προσφέρει προσωρινή ανακούφιση, το άγχος παραμένει. Παραμένει ή φουσκώνει μέχρι να το αντιμετωπίσουμε ή να το επεξεργαστούμε σωστά. Οι υγιείς στρατηγικές μπορεί να περιλαμβάνουν την αναμόρφωση των αρνητικών σκέψεων, την εφαρμογή τεχνικών χαλάρωσης και τη συνεργασία με έναν ψυχολόγο.
Όταν επιτίθεστε στο υποστηρικτικό σας σύστημα
Μερικές φορές, αντί να στραφούμε προς το σύστημα υποστήριξής μας, το οποίο μπορεί να μας ηρεμεί, κάνουμε το αντίθετο: το επικρίνουμε ή το καταδικάζουμε. Ομοίως, πολλοί άνθρωποι απομονώνονται εντελώς. Μπορεί να απομονωθούν επειδή αισθάνονται περίεργα ή νευρικά. Ωστόσο, το να έχουμε γύρω μας ανθρώπους που νοιάζονται για εμάς, είναι μια πολύτιμη πηγή υποστήριξης.
Όταν δεν δίνετε σημασία στο άγχος σας
Υπάρχει η ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι το άγχος είναι πραγματικό, μόνο αν αναγνωρίσουμε την ύπαρξή του. Αυτή είναι μια δυνητικά επιζήμια προοπτική που οδηγεί σε μεγαλύτερα λάθη, επειδή μπορεί να οδηγήσει στη αυτοχορήγηση φαρμάκων και στην υιοθέτηση άλλων ανθυγιεινών συμπεριφορών.
Η άγνοια της αιτίας του άγχους
Όταν έχουμε άγχος, είναι εύκολο να κυριευτεί το σώμα μας από την ανάγκη «μάχης ή φυγής». Αντί να εξετάζουμε τι προκαλεί το άγχος μας, φεύγουμε αμέσως ή αποφεύγουμε την κατάσταση που μας προκαλεί άγχος. Όμως, είναι σημαντικό να αξιολογήσουμε τα λάθη στον τρόπο σκέψης μας. Συχνά, όταν εξετάζουμε πιο προσεκτικά τις σκέψεις μας γύρω από το άγχος, αποδεικνύεται ότι μεγαλοποιούμε μια κατάσταση στο μυαλό μας ή αντιδρούμε σε ερεθίσματα από το παρελθόν που δεν ισχύουν σήμερα. Χρειάζεται να δίνουμε προσοχή στις σκέψεις και στις σωματικές μας αισθήσεις, ώστε να μπορούμε να αναγνωρίζουμε πότε βρισκόμαστε σε κατάσταση άγχους. Για παράδειγμα, μπορεί να νιώσουμε πεταλούδες στο στομάχι μας και σφίξιμο στο στήθος. Η αποκάλυψη της πηγής του άγχους μας μπορεί να μας βοηθήσει να κάνουμε κάτι για να ανακουφίσουμε την κατάσταση. Μπορούμε, ακόμη, να κάνουμε στον εαυτό μας τις παρακάτω ερωτήσεις:
– Για τι πράγμα ανησυχώ αυτή τη στιγμή;
– Τι σκεφτόμουν που με έκανε νευρικό ή φοβισμένο;
– Μήπως προσπαθώ κάτι να αποφύγω;
– Αισθάνομαι ότι βρίσκομαι σε κίνδυνο;
Να παγιδεύεστε στα αν και τα πρέπει
Όταν είμαστε ανήσυχοι, το μυαλό μας ξεφεύγει. Αρχίζουμε να σκεφτόμαστε κάθε είδους σκέψη που τροφοδοτεί μόνο το άγχος μας. “Τι γίνεται αν μου συμβαίνει κάτι;“ “Τι θα συμβεί αν αποτύχω;” “Πρέπει να τα πάω καλύτερα.” “Δεν πρέπει να νιώθω νευρικός για κάτι τόσο ανόητο.” Τα καλά νέα είναι ότι μπορούμε να βρούμε τρόπους να μην τροφοδοτούμε αυτόν τον κύκλο. Το κλειδί είναι να επικεντρωθούμε στο ‘εδώ και τώρα’. Εστιάζουμε στην αίσθηση της αναπνοής σας, καθώς εισπνέουμε και εκπνέουμε. Κοιτάζουμε γύρω μας και παρατηρούμε τι βλέπουμε. Ακούμε τους ήχους που υπάρχουν εκεί που βρισκόμαστε. Παρατηρούμε τυχόν γεύσεις που βιώνουμε στο στόμα μας. Το άγχος μας κάνει να νιώθουμε άβολα. Ανάλογα με τη σοβαρότητά του, μπορεί να γίνει ακόμη και επικίνδυνο κατά περιόδους. Παρ’ όλο που η αποφυγή είναι καλύτερη λύση βραχυπρόθεσμα, μακροπρόθεσμα, δεν είναι χρήσιμη ούτε ωφέλιμη.
Το κλειδί απέναντι σε αυτά τα λάθη είναι να επεξεργαστούμε το άγχος χρησιμοποιώντας υγιείς στρατηγικές. Και τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν πολλές στρατηγικές από τις οποίες μπορούμε να διαλέξουμε, όπως τη συνεργασία με έναν ψυχολόγο, την εξερεύνηση και την αναμόρφωση των αρνητικών μας σκέψεων, την εξάσκηση τεχνικών ενσυνειδητότητας και τη συμμετοχή σε σωματικές δραστηριότητες.
Πηγή: psychcentral.com
Μάθετε Περισσότερα
Χαλάρωση κατά του άγχους
Το να μάθουμε μια βασική άσκηση για χαλάρωση είναι εκτός από χρήσιμο και απαραίτητο. Όταν είμαστε υπό την επίδραση της ψυχολογικής πίεσης, οι μύες του σώματός μας σφίγγονται και αυτή η μυϊκή ένταση προκαλεί δυσάρεστα σωματικά συμπτώματα, όπως πονοκέφαλο, δυσκινησία στο λαιμό, πόνο στους ώμους, σφίξιμο στο στήθος, δύσπνοια, τρέμουλο, τάση για εμετό, δυσκολία στην κατάποση, θαμπή όραση και πόνο στην πλάτη. Είναι αυτονόητο ότι αυτά μπορούν να προκαλέσουν περισσότερη ένταση και έτσι να δημιουργηθεί ένας φαύλος κύκλος.
Ο πλέον αποτελεσματικός τρόπος για να ελέγξετε τη σωματική ένταση. όταν την αισθάνεστε, είναι να μάθετε να χαλαρώνετε. Μιλώντας για χαλάρωση, δεν εννοείται απλά το να ασχοληθείτε με κάτι που σας ευχαριστεί ή να καθίσετε μπροστά στην τηλεόραση. Χαλάρωση σημαίνει την απόκτηση μιας δεξιότητας μέσω της οποίας θα μπορείτε να μειώνετε τη σωματική σας ένταση όποτε το χρειάζεστε. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορείτε να μειώνετε το άγχος και τις δυσάρεστες σωματικές αισθήσεις που το συνοδεύουν. Επιπλέον, όταν χαλαρώνει το σώμα, τείνει και ο νους να χαλαρώνει.
Η ικανότητα για χαλάρωση αποκτάται μέσα από μια σειρά δομημένων ασκήσεων, σαν αυτές που θα περιγραφούν στη συνέχεια. Οι ασκήσεις αυτές έχουν σχεδιαστεί ειδικά για να σας βοηθήσουν να μάθετε να χαλαρώνετε.
Κάποιες γενικές οδηγίες που αφορούν τη χαλάρωση
-Αποφασίστε ποια στιγμή της ημέρας θα κάνετε τις ασκήσεις χαλάρωσης και προσπαθήστε να κρατήσετε σταθερή αυτή την ώρα, ώστε να καθιερώσετε μια καινούρια συνήθεια που θα μπορέσετε να τηρήσετε.
-Κάνετε την άσκηση χαλάρωσης δύο-τρεις φορές την ημέρα. Όσο συχνότερα την κάνετε, τόσο ευκολότερα θα μπορείτε να χαλαρώνετε.
-Βεβαιωθείτε ότι έχετε επιλέξει ένα ήσυχο μέρος για να κάνετε τις ασκήσεις χαλάρωσης, όπου κανείς δεν πρόκειται να σας ενοχλήσει.
–Μην αρχίσετε να κάνετε τις ασκήσεις αν πεινάτε ή μόλις φάγατε, αν κρυώνετε ή ζεσταίνεστε πολύ. Οι συνθήκες αυτές δε θα σας επιτρέψουν να χαλαρώσετε εύκολα.
–Μην ανησυχείτε αν θα τα πάτε καλά με την άσκηση και αν θα τα καταφέρετε να χαλαρώσετε. Απλά, δοκιμάστε το και αφήστε τα πράγματα να εξελιχθούν μόνα τους.
–Η σωστή αναπνοή είναι εξαιρετικά σημαντική. Αν βάλετε τα χέρια επάνω στο στομάχι σας, θα αισθανθείτε την κίνησή του όταν αναπνέετε σωστά. Δοκιμάστε αυτό προτού ξεκινήσετε τις ασκήσεις χαλάρωσης για να βεβαιωθείτε ότι έχετε συνηθίσει το αίσθημα αυτό. (περισσότερα για την αναπνοή στο σχετικό άρθρο).
–Καταγράψτε την πρόοδό σας ώστε να μπορέσετε να εκτιμήσετε αν η άσκηση χαλάρωσης σας βοηθά. Να αναμένετε διακυμάνσεις της ικανότητάς σας να χαλαρώνετε. Κάποιες μέρες μπορούμε να χαλαρώνουμε εύκολα και κάποιες άλλες όχι.
Η άσκηση χαλάρωσης
Η σταδιακή μυϊκή χαλάρωση είναι μια καθιερωμένη άσκηση χαλάρωσης που εφαρμόζεται στις κύριες μυϊκές ομάδες του σώματος. Ένα επιπλέον πλεονέκτημα αυτής της άσκησης είναι ότι θα σας επιτρέψει να αντιλαμβάνεστε πότε είστε σφιγμένοι και να χαλαρώνετε.
Η βασική κίνηση που χρησιμοποιείται σε κάθε στάδιο αυτής της άσκησης είναι η εξής:
Σφίξτε τους μυς σας πολύ δυνατά, αλλά όχι υπερβολικά, και συγκεντρώστε την προσοχή σας στην αίσθηση της έντασης. Κρατήστε τους σφιγμένους για πέντε περίπου δευτερόλεπτα και αφήστε την ένταση να φύγει για δέκα με δεκαπέντε δευτερόλεπτα. Ανακαλύψτε πώς αισθάνεστε όταν χαλαρώνετε τους μυς σας.
Η σταδιακή μυϊκή χαλάρωση απαιτεί να κάνετε την παραπάνω άσκηση για όλες τις μυϊκές ομάδες του σώματος. Είναι σημαντικό να αναπνέετε αργά και σταθερά μεταξύ των σταδίων, αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια της άσκησης. Στο μέρος, όπου έχετε επιλέξει και στη στάση που σας βολεύει, εστιάστε την προσοχή σας διαδοχικά στα εξής μέρη του σώματός σας:
–Πέλματα: Τεντώστε τα δάκτυλα των ποδιών σας προς τα επάνω σφίγγοντας τους μυς των πελμάτων σας. Χαλαρώστε και επαναλάβετε.
–Πόδια: Τεντώστε τα πόδια σας στρέφοντας τα πέλματά σας προς το πρόσωπό σας. Χαλαρώστε, αφήστε τα πόδια σας να χαλαρώσουν τελείως και επαναλάβετε.
–Κοιλιά: Σφίξτε τους μυς του στομαχιού σας τεντώνοντάς τους προς τα επάνω και προς τα μέσα – σαν να ετοιμάζεστε να δεχτείτε γροθιά. Χαλαρώστε και επαναλάβετε.
–Πλάτη: Τεντώστε την πλάτη σας ώστε να πάρει τη μορφή τόξου. Χαλαρώστε και επαναλάβετε.
–Ώμοι/ αυχένας: Σηκώστε τους ώμους σας όσο πιο έντονα μπορείτε προς τα αυτιά σας και φέρτε τους προς την πλάτη σας. Πιέστε το κεφάλι σας προς τα πίσω. Χαλαρώστε και επαναλάβετε.
–Χέρια: Τεντώστε όσο πιο πολύ γίνεται τα μπράτσα σας και τις παλάμες σας. Χαλαρώστε, αφήστε τα χέρια σας να κρέμονται ελεύθερα και επαναλάβετε.
–Πρόσωπο: Σφίξτε το μέτωπό σας και το σαγόνι σας. Σφίξτε τα φρύδια σας και δαγκώστε δυνατά. Χαλαρώστε και επαναλάβετε.
–Όλο το σώμα: Σφίξτε ολόκληρο το σώμα σας: πέλματα, πόδια, κοιλιά, πλάτη, ώμους, αυχένα, χέρια και πρόσωπο. Μείνετε έτσι σφιγμένοι για λίγα δευτερόλεπτα. Χαλαρώστε και επαναλάβετε.
Τελειώνοντας με τη χαλάρωση
Αν ολοκληρώνοντας την άσκηση αισθάνεστε ένταση ακόμη, κάντε την από την αρχή. Όταν ολοκληρώσετε την άσκηση και αισθάνεστε πια χαλαροί, αφιερώστε λίγα λεπτά για να χαλαρώσετε και το νου σας. Σκεφτείτε κάτι που σας ξεκουράζει: οποιαδήποτε σκηνή ή εικόνα σας φέρνει γαλήνη. Αναπνέετε αργά από τη μύτη, γεμίζοντας ολόκληρους τους πνεύμονές σας. Συνεχίστε για λίγο και μετά ανοίξτε τα μάτια σας. Μην σηκωθείτε απότομα. Όταν είστε έτοιμοι, κινηθείτε αργά και τεντωθείτε απαλά.
Καλό θα ήταν να κάνετε την παραπάνω άσκηση χαλάρωσης δύο φορές την ημέρα, μέχρι να αρχίσετε να αισθάνεστε τελείως χαλαροί στο τέλος κάθε άσκησης. Να θυμάστε ότι η εκμάθηση της χαλάρωσης απαιτεί χρόνο. Δώστε ευκαιρία στον εαυτό σας και μην τον πιέζετε να φτάσει γρήγορα στον τελικό στόχο.
Διαβάστε ακόμη:
Μάθετε Περισσότερα
Ανακουφιστείτε από το άγχος με μια απλή άσκηση αναπνοής
Αν και η αναπνοή αποτελεί μια φυσική λειτουργία, υπάρχει περίπτωση ειδικά σε περιπτώσεις άγχους και πανικού, να γίνεται με λάθος τρόπο. Συγκεκριμένα, η αναπνοή σας μπορεί να είναι γρήγορη και ρηχή, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιείτε μόνο το επάνω μέρος των πνευμόνων και να εισπνέετε μεγάλη ποσότητα οξυγόνου. Ίσως έχετε παρατηρήσει αυτό το είδος αναπνοής στον εαυτό σας όταν έχετε τρέξει για να προλάβετε το λεωφορείο ή για να φτάσετε έγκαιρα σε μια συνάντηση. Αυτό το είδος αναπνοής αποτελεί μια φυσιολογική αντίδραση σε αγχογόνες καταστάσεις και σε καταστάσεις που απαιτούν προσπάθεια, και ονομάζεται υπεραερισμός.
Όλοι οι άνθρωποι εμφανίζουν υπεραερισμό (λαχάνιασμα) όταν βρίσκονται σε υπερένταση ή όταν ασκούνται. Σε τέτοιες συνθήκες αναπνέουμε περισσότερο ώστε να εξασφαλίσουμε αρκετό οξυγόνο για τις καύσεις των μυών κατά τη διάρκεια μιας έντονης δραστηριότητας. Έτσι, το σώμα μας προετοιμάζεται για δράση, είτε για να απαλλαγούμε από την αγχογόνο κατάσταση είτε για να συνεχίσουμε την άσκηση. Βραχυπρόθεσμα, η γρήγορη αναπνοή δε δημιουργεί προβλήματα. Όμως, η συνεχιζόμενη γρήγορη αναπνοή μπορεί να προκαλέσει σωματικές ενοχλήσεις, οι οποίες είναι δυνατόν να προκαλέσουν έντονο φόβο.
Όταν η υπέρπνοια γίνεται συνήθεια, προκαλεί προβλήματα επειδή συνεπάγεται την είσοδο μεγάλης ποσότητας οξυγόνου στην κυκλοφορία του αίματος, με αποτέλεσμα να διαταράσσεται η συνήθης ισορροπία οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα. Καθώς τα επίπεδα του οξυγόνου ανεβαίνουν, τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα πέφτουν και αυτή η ανατροπή της ισορροπίας προκαλεί διάφορα δυσάρεστα σωματικά συμπτώματα:
Μούδιασμα στο πρόσωπο, στα χέρια ή στα πόδια.
Μυϊκό τρέμουλο και μυϊκές κράμπες.
Ζάλη και προβλήματα στην όραση.
Δυσκολίες στην αναπνοή.
Εξάντληση και κούραση.
Πόνο στο στήθος και στο στομάχι.
Τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να προκαλέσουν μεγάλη ανησυχία, άγχος και, κατά συνέπεια, περισσότερο λαχάνιασμα. Αυτό είναι δυνατό να δημιουργήσει ένα νέο φαύλο κύκλο ψυχολογικής πίεσης και σε αρκετές περιπτώσεις να οδηγήσει σε προσβολή πανικού.
Όμως, εύκολα μπορείτε να μάθετε να καταπολεμάτε την υπέρνοια και να ελέγχετε τη σωματική σας δυσφορία αν απλά συνηθίσετε να αναπνέετε ήρεμα και ρυθμικά, εισπνέοντας από τη μύτη, γεμίζοντας τους πνεύμονές σας με αέρα και εκπνέοντας μετά αργά και πλήρως.
Η άσκηση αναπνοής που περιγράφεται στη συνέχεια θα σας βοηθήσει να αναπτύξετε την ικανότητα να ελέγχετε την αναπνοή σας.
Η άσκηση αναπνοής
Χρησιμοποιείστε τους πνεύμονές σας σε όλη την έκτασή τους και αποφύγετε να αναπνέετε μόνο με το επάνω μέρος του θώρακά σας. Η αναπνοή σας πρέπει να είναι ομαλή, χωρίς να νιώθετε ότι “κόβεται” ή “πιάνεται”. Τις πρώτες φορές που θα επιχειρήσετε την άσκηση, ίσως σας είναι ευκολότερο να την κάνετε ξαπλωμένοι, ώστε να κατορθώσετε να αισθανθείτε καλύτερα τη διαφορά μεταξύ βαθιάς και ρηχής αναπνοής. Όταν θα έχετε εξασκηθεί αρκετά, μπορείτε να δοκιμάσετε την άσκηση σε καθιστή ή όρθια θέση.
-Τοποθετήστε το ένα χέρι σας στο στομάχι και το άλλο στο στήθος.
-Καθώς εισπνέετε από τη μύτη, αφήστε το στομάχι σας να φουσκώσει με αέρα. Αυτό σημαίνει ότι χρησιμοποιείτε ολόκληρους τους πνεύμονές σας. Προσπαθήστε να διατηρήσετε στο ελάχιστο την κίνηση του επάνω μέρους του στήθους σας και να κάνετε απαλές κινήσεις.
-Εκπνεύστε από τη μύτη αργά και σταθερά.
-Επαναλάβετε τα παραπάνω, προσπαθώντας να διατηρήσετε σταθερό ρυθμό. Στόχος σας είναι να παίρνετε οκτώ έως δέκα αναπνοές το λεπτό (μία αναπνοή σημαίνει μία εισπνοή και μία εκπνοή). Στην αρχή ίσως δυσκολευτείτε να παρακολουθήσετε το ρυθμό της αναπνοής σας, οπότε μπορείτε να εξασκηθείτε μετρώντας πέντε έως επτά δευτερόλεπτα για κάθε ολοκληρωμένη αναπνοή.
-Μην παίρνετε γρήγορα βαθιές αναπνοές.
Διαβάστε ακόμη:
Μάθετε Περισσότερα
Ξεπερνώντας το άγχος: μερικές πρακτικές συμβουλές
Το άγχος αποτελεί μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού μας σε μια επικείμενη απειλή. Αφορά μια δέσμη σωματικών αντιδράσεων οι οποίες εκδηλώνονται όταν ο εγκέφαλός μας εκτιμήσει ότι υπάρχει κάποιος κίνδυνος. Υπάρχουν όμως και φορές που η εκτίμηση του εγκεφάλου δεν ανταποκρίνεται σε κάποια πραγματική απειλή ή σε άλλες περιπτώσεις ακόμη κι αν ο κίνδυνος έχει πλέον περάσει το σώμα μας εξακολουθεί να βρίσκεται σε κατάσταση ετοιμότητας. Τότε το άγχος βιώνεται ως αρνητικό και δυσάρεστο. Το άγχος γενικά αποτελεί ένα μηχανισμό προστασίας και κινητοποίησης και μας βοηθά να προσαρμοστούμε σε θετικά και αρνητικά γεγονότα (πχ. απόλυση, χωρισμός, γέννηση παιδιού, εξετάσεις) τα οποία απαιτούν την άμεση αντίδρασή μας. Εάν δεν είχαμε καθόλου άγχος δε θα μπορούσαμε να επιβιώσουμε μιας και δε θα κινητοποιούμασταν μπροστά σε ενδεχόμενες απειλές.
Πότε πρέπει κανείς να ανησυχήσει;
Εάν το άγχος υφίσταται για μεγάλο χρονικό διάστημα με τακτικές περιόδους υψηλής έντασης, αυτό αποτελεί ένδειξη διαταραχής άγχους. Φαινομενικά μπορεί το άγχος να υφίσταται χωρίς συγκεκριμένη αιτία ή να έχει τόση ένταση ώστε το άτομο να αποδιοργανώνεται σε τέτοιο βαθμό που να διακόπτει κάποιες καθημερινές του δραστηριότητες. Είναι ξεκάθαρο ότι το άγχος από μόνο του δεν αποτελεί το πρόβλημα. Πρόβλημα θα αποτελέσει ο τρόπος της διαχείρισής του καθώς συνήθως το άτομο έχει την τάση να σκέφτεται με αρνητικό τρόπο ο οποίος εμπεριέχει το στοιχείο της απειλής και αφορά τον εαυτό, τον κόσμο και το μέλλον. Αυτός ο τρόπος σκέψης οδηγεί σε αύξηση του άγχους κι αυτό με τη σειρά του σε ένταση των αρνητικών σκέψεων. Ο απειλητικός τρόπος σκέψης μας κάνει να πιστεύουμε ότι είναι πιθανότερο τα πράγματα να πάνε στραβά (να έρθει η καταστροφή) και ότι θα είναι δύσκολο να βρούμε βοήθεια. Αυτό επηρεάζει και τη συμπεριφορά μας αντίστοιχα και συχνά υιοθετούμε συμπεριφορές οι οποίες δε μας βοηθούν να αντιμετωπίσουμε το άγχος μας αποτελεσματικά (πχ. αποφυγή των καταστάσεων που φοβόμαστε).
Τι μπορεί να κάνει κανείς για να μειώσει το άγχος του;
Να αντιμετωπίσει το άγχος ως μια φυσιολογική αντίδραση σε στρεσογόνες καταστάσεις και να δώσει στον εαυτό του το δικαίωμα να αισθάνεται άγχος σε δύσκολες στιγμές.
Να συνειδητοποιήσει ότι οι περισσότερες αποφάσεις δεν είναι ούτε «σωστές» ούτε «λάθος», απλά οδηγούν σε διαφορετικές εμπειρίες με πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα.
Να οργανώσει το χρόνο του.
Να αναζητήσει την ευχαρίστηση στη διαδικασία του να «κάνει» κάτι, αντί να επικεντρώνεται όλη η προσοχή του στο τελικό αποτέλεσμα.
Να προετοιμάσει από το προηγούμενο βράδυ τις υποχρεώσεις και δραστηριότητες της επόμενης μέρας.
Να βλέπει τα λάθη ως ευκαιρία να μάθει, κι όχι ως προσωπική αποτυχία.
Να αναζητήσει επαγγελματική βοήθεια εάν το άγχος παραμένει, αν αισθάνεται να περιορίζονται οι δραστηριότητές του και εάν νιώθει τη διάθεσή του πεσμένη.
Να θυμάται ότι οι παραπάνω συμβουλές μπορεί να τον αγχώσουν περισσότερο αν προσπαθήσει να τις εφαρμόσει όλες μαζί. Ας διαλέξει αυτές που ταιριάζουν περισσότερο σε κείνον και ας ακολουθεί μια-δυό κάθε φορά.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε ένα φίλο ή μια φίλη με διαταραχή άγχους;
Ας μην κάνουμε υποθέσεις για το τι χρειάζεται το άτομο. Καλύτερα να το ρωτήσουμε ευθέως.
Βρίσκουμε κάτι θετικό σε κάθε του εμπειρία.
Δεν ενισχύουμε την αποφυγή του. Διαπραγματευόμαστε μαζί του για να κάνει ένα βήμα μπροστά όταν παρουσιάζει επιθυμία αποφυγής. Για παράδειγμα: «Εντάξει, δε θα πάμε στην καφετέρια, αλλά θέλω να περάσουμε τουλάχιστον απέξω κι αν δούμε πως δεν έχεις πολλά συμπτώματα, ρίχνουμε και μέσα μια ματιά».
Δεν πανικοβαλλόμαστε όταν το άτομο πανικοβάλλεται.
Θυμόμαστε ότι είναι φυσικό να αισθανόμαστε κι εμείς άγχος.
Δείχνουμε υπομονή και δεκτικότητα.
Δε λέμε ποτέ: «Ηρέμησε. Μη νιώθεις άγχος. Ας δούμε εάν μπορείς να το κάνεις αυτό. Μπορείς να το παλέψεις. Τι θα κάνουμε μετά; Μη γίνεσαι γελοίος/ γελοία! Πρέπει να μείνεις. Μη δειλιάζεις.».
Λέμε: «Μπορείς να το κάνεις, ανεξάρτητα από το πώς νιώθεις. Πες μου τι χρειάζεσαι τώρα. Ανέπνευσε αργά και σταθερά. Μείνε στην κατάσταση. Ξέρω ότι αυτό που νιώθεις είναι οδυνηρό, δεν είναι όμως επικίνδυνο.».
Διαβάστε ακόμη:
Μάθετε Περισσότερα
Έξι μύθοι σχετικά με το άγχος
Μύθος Νο 1: Το άγχος είναι για όλους το ίδιο.
Πραγματικότητα: Το άγχος είναι διαφορετικό σε κάθε άτομο. Αυτό που αποτελεί στρεσογόνο ερέθισμα για έναν άνθρωπο δεν είναι απαραίτητα και για κάποιον άλλο. Ο κάθε άνθρωπος αντιδρά απέναντι στο άγχος με διαφορετικό τρόπο.
Μύθος Νο 2: Το άγχος είναι πάντα κακό.
Πραγματικότητα: Εάν ίσχυε αυτή η άποψη, τότε το μηδενικό άγχος θα μας έκανε υγιείς και ευτυχισμένους. Κάτι τέτοιο όμως δεν ισχύει στην πραγματική ζωή. Η μόνη περίπτωση στην οποία δεν υπάρχει άγχος είναι όταν είμαστε νεκροί. Ένας, όμως, ελεγχόμενος βαθμός άγχος μπορεί να μας κάνει δημιουργικούς και ευτυχισμένους.
Μύθος Νο 3: Το άγχος βιώνεται παντού, σε κάθε δραστηριότητα. Δεν μπορεί να αποφευχθεί.
Πραγματικότητα: Και όμως, κανείς μπορεί να οργανώσει με τέτοιο τρόπο τη ζωή του ώστε να μην τον υπερβαίνει το άγχος. Μπορεί να μάθει τεχνικές αντιμετώπισης οι οποίες βοηθούν το άτομο να λειτουργεί και να ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις του ακόμη κι αν αισθάνεται έντονο άγχος.
Μύθος Νο 4: Οι πλέον διαδεδομένες τεχνικές για τον έλεγχο του άγχους είναι αποτελεσματικές για όλους.
Πραγματικότητα: Μονάχα ένα εξατομικευμένο και προσαρμοσμένο στις ανάγκες του ατόμου πρόγραμμα αντιμετώπισης θα μπορέσει να έχει ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Μύθος Νο 5: Κανένα σύμπτωμα = Καθόλου άγχος.
Πραγματικότητα: Όσο περίεργο κι αν φαίνεται, η απουσία συμπτωμάτων δε συνεπάγεται την απουσία άγχους.
Μύθος Νο 6: Προσοχή θα πρέπει να δίνεται μονάχα όταν υπάρχουν σοβαρά συμπτώματα.
Πραγματικότητα: Μικρής σημασίας συμπτώματα, όπως για παράδειγμα, πονοκέφαλοι, πόνοι στη μέση, μπορεί για ένα άτομο να είναι αρκετά ενοχλητικά και να σημαίνουν ότι χρειάζεται βοήθεια.
Διαβάστε ακόμη:
Μάθετε Περισσότερα
Ποια είναι τα συμπτώματα του άγχους
Οι βασικές συνέπειες του άγχους αφορούν σε σωματικό, ψυχολογικό αλλά και σε συμπεριφορικό επίπεδο:
Σωματικά συμπτώματα: πονοκέφαλοι, ξηρότητα του στόματος, υπέρταση, πόνοι στο στήθος, βήχας, ασθματικές καταστάσεις, μυϊκοί πόνοι, αίσθημα κόπωσης, δυσπεψία, κοιλιακοί πόνοι, διάρροια, ξηρότητα του δέρματος, αϋπνία, εφίδρωση χωρίς λόγο, δύσπνοια, μείωσης σεξουαλικής επιθυμίας, σεξουαλική δυσλειτουργία.
Ψυχολογικά συμπτώματα: ευερεθιστότητα, έλλειψη ενδιαφέροντος για τη ζωή, αίσθημα αποτυχίας, φόβος για το μέλλον, δυσκολίες στη συγκέντρωση.
Εκδηλώσεις στη συμπεριφορά: αποφυγή δραστηριοτήτων, αυξημένη κατανάλωση τοξικών ουσιών, επιθετικότητα, υπερβολική ή μειωμένη κατανάλωση τροφής, ροπή προς ατυχήματα.
Διαβάστε ακόμη:
Μάθετε Περισσότερα