Σεξ: τι ρωτούν τα παιδιά
Οι ερωτήσεις που συνήθως γίνονται από τα μικρά παιδιά για το σεξ είναι πολλές και συχνά έχουν διερευνητικό χαρακτήρα. Παρατίθενται εδώ ορισμένα παραδείγματα: «Τι είναι αυτό;» (ενώ δείχνουν τα γεννητικά τους όργανα), «Γιατί τα κορίτσια δεν έχουν πέος;», «Γιατί το πέος του μπαμπά είναι μεγαλύτερο από το δικό μου;», «Από πού γεννιούνται τα μωρά;», «Από πού έρχονται τα μωρά;», «Γιατί οι άντρες δεν κάνουν μωρά;», «Εγώ θα κάνω μωρό;», «Πώς μπαίνει το μωρό μέσα στην κοιλιά της μητέρας;», «Πότε εσύ κι ο μπαμπάς κάνετε μωρά;» και αναρίθμητες άλλες σεξουαλικής περιέργειας ερωτήσεις.
Σε μεγαλύτερες ηλικίες γίνονται διαφορετικές ερωτήσεις, κυρίως για θέματα σχέσεων. Σε συναντήσεις εφήβων για σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, οι συχνότερες ερωτήσεις είναι: «Θα πρέπει οι έφηβοι να έχουν μόνιμο δεσμό;», «Θα πρέπει οι έφηβοι να ανταλλάσσουν μόνο χάδια και φιλιά;», «Πόσο θα πρέπει να προχωρήσει μια ερωτική σχέση;», «Τι γίνεται με τις προγαμιαίες σχέσεις;», «Τι είναι ο έλεγχος των γεννήσεων και η αντισύλληψη;», «Είναι κακό να αυτοϊκανοποιείται κάποιος/α;», «Τι είναι τα αφροδίσια νοσήματα;», «Τι είναι ομοφυλοφιλία/ αμφισεξουαλικότητα;» «Τι σημαίνει ότι ένα άτομο είναι τρανς/ διεμφυλικό και πώς πρέπει να του απευθυνόμαστε;» κλπ.
Αυτές οι ερωτήσεις μπορεί να φέρουν σε αμήχανη και δύσκολη θέση το γονέα πρέπει όμως να τις περιμένει και να είναι σε θέση να δώσει σαφείς και ειλικρινείς απαντήσεις στο παιδί του. Ο γονιός θα πρέπει να προχωρήσει παραπέρα και να εξηγήσει όχι μόνο τα βιολογικά στοιχεία του σεξ αλλά και όλο το πλέγμα της ερωτικής ζωής. Είναι ευθύνη του να προσαρμόσει τα βιολογικά δεδομένα μέσα στο πλέγμα των αξιών της οικογένειας. (δες σχετικό παλιότερο άρθρο)
Ο γονιός μπορεί να μπερδεύεται και να απορεί για θέματα που αφορούν, για παράδειγμα, τις λέξεις που πρέπει να χρησιμοποιηθούν για τα σεξουαλικά όργανα και τις σεξουαλικές πρακτικές. Ακόμη, μπορεί να προβληματίζεται για το πόσα πολλά θα πρέπει να πει και μήπως προκαλέσει ζημιά λέγοντας πάρα πολλά. Τα παιδιά, και ιδιαίτερα εκείνα που προέρχονται από οικογένειες ευτυχισμένες και σταθερές, είναι περισσότερο ανθεκτικά από όσο μπορούμε να φανταστούμε. Θέτοντας τα θέματα γύρω από το σεξ αδέξια, λέγοντας πάρα πολλά, το περισσότερο που μπορεί να υπάρξει είναι μια παροδική αναταραχή. Τίποτε άλλο.
Ενώ δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην απαντάμε στις ερωτήσεις των παιδιών με ειλικρίνεια, από την άλλη οι απαντήσεις που δίνονται δε χρειάζεται να είναι ολόκληρη διάλεξη στη σεξολογία, την ανθρωπολογία ή τη μαιευτική. Πρέπει να είναι σύντομες πχ. μία με δύο προτάσεις. Όταν ένα αγόρι δύο ή τριών χρόνων δείχνει τα γεννητικά του όργανα και ρωτάει «Τι είναι αυτό;», είναι η κατάλληλη στιγμή να του πούμε ότι «είναι το πέος του» και όχι «το πουλάκι του». Το παιδί είναι καλό να διδαχθεί τους σωστούς επιστημονικούς όρους από νωρίς, άσχετα ότι σπάνια θα τους χρησιμοποιήσει όταν μιλάει με τους φίλους του. Εκεί συνήθως αναμένεται ότι θα χρησιμοποιηθεί κάποια αργκό λέξη την οποία χρησιμοποιεί και η παρέα του. Αυτό όμως δεν είναι σημαντικός λόγος να ανησυχεί κανείς. Σημαντική είναι η ανάπτυξη μια υγιούς στάσης απέναντι σε αυτά που σημαίνουν οι λέξεις.
Μάθετε ΠερισσότεραΑυτοεκτίμηση στο παιδί: πώς μπορούμε να την ενισχύσουμε
Η αυτοεκτίμηση του παιδιού είναι δυνατόν να ενισχυθεί από τους γονείς μέσα από πολλούς τρόπους. Η αυτοεκτίμηση είναι το αποτέλεσμα της εικόνας που φέρει ένα άτομο για τον εαυτό του: της γνώμης που έχει για την εξωτερική του εμφάνιση, τις ικανότητές του, τις επαγγελματικές, ακαδημαϊκές και προσωπικές του επιτυχίες, τον πλούτο της συναισθηματικής του ζωής. Η αυτοεκτίμηση αφορά μια αξία εύθραυστη και ευμετάβλητη που ενισχύεται όσο ζούμε σεβόμενοι τις δικές μας αξίες και εξασθενεί κάθε φορά που η συμπεριφορά μας δεν είναι συνεπής με αυτές. Λόγω της μεγάλης της σημασίας για τη ζωή του ατόμου, είναι σημαντικό η αυτοεκτίμηση να χτίζεται από τη μικρή παιδική ηλικία. Στη συνέχεια του άρθρου αυτού αναφέρονται ενδεικτικά ορισμένα από εκείνα που μπορούν να κάνουν οι γονείς ώστε να αναπτυχθεί και να καλλιεργηθεί η αυτοεκτίμηση του παιδιού:
–Όταν είναι μικρό, η σωματική επαφή βοηθάει πολύ, το να το κρατάτε, δηλαδή, αγκαλιά, όσο πιο τρυφερά και όση περισσότερη ώρα μπορείτε. Δεν είναι δυνατόν να το παραχαϊδέψετε και να το κακομάθετε όταν είναι πολύ μωρό. Το τάισμα, που δε γίνεται σε τακτές ώρες, αλλά όποτε το βρέφος ζητάει τροφή, ενισχύει το αίσθημα ασφάλειας που νιώθει και το κάνει περισσότερο ανεξάρτητο όταν μεγαλώσει.
–Πείτε του ότι το αγαπάτε. Αν και ίσως το θεωρείτε αυτονόητο, το παιδί μπορεί μερικές φορές να αμφιβάλλει και να χρειάζεται την επιβεβαίωσή σας.
–Ακούστε προσεκτικά τι σας λέει, συζητάτε μαζί του και, γενικά, συμπεριφερθείτε του με τέτοιο τρόπο που να δείχνει ότι πιστεύετε πως είναι άτομο με αξία και νοημοσύνη.
–Βοηθήστε το να νιώθει ωραία και να είναι ευχαριστημένο είτε είναι αγόρι είτε κορίτσι. Να συμπεριφέρεστε στα αγόρια και στα κορίτσια με τον ίδιο τρόπο.
–Βοηθήστε το να παίρνει σιγά σιγά μόνο του τις αποφάσεις που το αφορούν, στις περιπτώσεις που μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο χωρίς να κινδυνεύει η ασφάλειά του.
–Μην το υπερπροστατεύετε. Αν λέτε κάθε τόσο στο παιδί «Μην το κάνεις αυτό, θα χτυπήσεις», τότε παίρνει το μήνυμα ότι είναι ανόητο – αρκετά ανόητο, μάλιστα, ώστε να κάνει κακό στον ίδιο του τον εαυτό – και ότι δεν το εμπιστεύεστε. Αν συνεχώς του περνάτε αυτό το μήνυμα, τότε, όταν μεγαλώσει, δε θα έχει αυτοπεποίθηση και είναι πολύ πιθανό να ενεργεί με ανόητο τρόπο. Γενικά, θα μπορούσε κανείς να πει ότι, αν ανοίγουμε στο παιδί σταδιακά την πόρτα της ελευθερίας στην επιλογή μιας πράξης, αλλά και στην ανάληψη της ευθύνης του να αποδεχτεί τις όποιες συνέπειες αυτής της πράξης, τότε θα μάθει να διακρίνει τον κίνδυνο μέσα από τις εμπειρίες του.
–Δώστε του θετικά μηνύματα για το σώμα του. Αν το παιδί φροντίζει το σώμα του, είναι πιθανότερο να γίνει ένας δυνατός και υγιής ενήλικας, το οποίο αποτελεί έναν πολύ σημαντικό παράγοντα για την ενίσχυση της αυτοεκτίμησής του.
–Αναγνωρίστε τα επιτεύγματά του, ακόμη και τα πιο μικρά. Το παιδί θέλει την αναγνώρισή σας για ό, τι πετυχαίνει.
–Αποδοκιμάστε τις πράξεις του – και όχι το ίδιο το παιδί – σε περίπτωση που κάνει κάτι το οποίο δεν είναι αποδεκτό. Για παράδειγμα, μπορείτε να του πείτε: «Δεν μου αρέσει καθόλου να πετάς το φαγητό σου στο πάτωμα!», αντί να πείτε, «Είσαι κακό παιδί!» ή ακόμη χειρότερα «Δε με λυπάσαι που τυραννιέμαι να καθαρίζω τις βρωμιές σου;».
–Ενθαρρύνετέ το να μαθαίνει καινούρια πράγματα, όπως να του επιτρέπετε να βοηθά στις δουλειές του σπιτιού και να ντύνεται μόνο του.
–Με τις πράξεις σας, γίνεστε θετικό πρότυπο, δείχνοντας ότι σέβεστε και αγαπάτε τον εαυτό σας και, παράλληλα, νοιάζεστε για τους άλλους. Τα παιδιά αυτόματα αντιγράφουν τη συμπεριφορά των γονιών τους.
Η αυτοεκτίμηση είναι βασική πηγή χαράς και επιτρέπει στον κάθε άνθρωπο να ζήσει ευτυχισμένος, να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του και να τον αγαπήσει γι’ αυτό που πραγματικά είναι. Κάντε στο παιδί σας αυτό το δώρο!
Μάθετε ΠερισσότεραΜπορείτε να πειθαρχήσετε το παιδί σας χωρίς φωνές;
Για ποιο λόγο φωνάζετε;
– Όταν δίνετε στο παιδί σας μια οδηγία και δεν την εκτελεί αμέσως. Αντίθετα, περιμένει να βγείτε από τα ρούχα σας για να αντιδράσει (συχνά χαμογελώντας). Σας περιπαίζει και σας εξοργίζει.
-Έχετε πειστεί ότι είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορείτε να ασκήσετε την εξουσία σας. Μήπως κι εσείς έχετε ανατραφεί με παρόμοιο τρόπο; Όσο κι αν σας έχει στοιχίσει, αναπαράγετε το ίδιο πρότυπο.
-Ίσως διανύετε μια δύσκολη περίοδο στη δουλειά ή στην προσωπική ζωή σας.
– Πιθανόν οι φωνές σας να εκφράζουν κάτι βαθύτερο. Φωνάζετε για να καλέσετε – υποσυνείδητα – το σύντροφό σας, που δεν είναι ποτέ παρών, που δεν επωμίζεται καμία ευθύνη στο σπίτι και επιστρέφει μετά το μαρτύριο του μπάνιου και του φαγητού των παιδιών. Φωνάζοντας εκφράζετε το αίσθημα αδικίας που νιώθετε να σας πνίγει.
Αυτό βλάπτει το παιδί;
Ας μην δραματοποιούμε την κατάσταση. Οι γονείς που φωνάζουν δεν είναι υποχρεωτικά τέρατα που καταστρέφουν το μέλλον των παιδιών τους. Ωστόσο, όταν ουρλιάζετε, το παιδί σας μπορεί να αισθάνεται:
-Αστάθεια, ενόχληση σχετικά με την εσωτερική του ασφάλεια. Δεν ξέρει πια τι του συμβαίνει. Αυτό, άλλωστε, εννοεί όταν σας λέει: “Σταμάτα, όταν κάνεις έτσι, δεν είσαι η μαμά μου…”.
–Ενοχές, επειδή σας κάνει να συμπεριφέρεστε έτσι.
Όταν το παιδί σας βλέπει να του απευθύνεστε πάντοτε με φωνές, στο τέλος αναπτύσσει μια παθητική αντίσταση. Του ζητάτε να κάνει κάτι, σας απαντά “ναι” και μετά από δέκα λεπτά δεν έχει κάνει ακόμη τίποτε. Οι σχέσεις του με τους άλλους κινδυνεύουν να καταλήξουν σχέσεις ισχύος σε κάθε περίπτωση. Λίγο λίγο, γονείς και παιδί χάνουν κάθε ευχαρίστηση να είναι μαζί. Κι έτσι, κάποιες στιγμές, αισθάνεστε ίσως την επιθυμία να πετάξετε το παιδί σας από το παράθυρο…
Πώς μπορείτε να επιβληθείτε χωρίς φωνές
Κατ’ αρχήν, αποκτήστε εμπιστοσύνη στον εαυτό σας. Πάψτε να αναρωτιέστε εάν οι υποδείξεις που κάνετε στο παιδί σας είναι σωστές. Είναι φυσικό και απαραίτητο το παιδί να μάθει κάποιους κανόνες. Εσείς σαν γονιός οφείλετε να το βοηθήσετε να τους αποδεχτεί και να τους σέβεται.
Συνειδητοποιήστε ότι είναι φυσιολογικό να επαναλαμβάνουμε σε παιδιά μικρής ηλικίας τις απαγορεύσεις και τους περιορισμούς. Η εσωτερίκευση των κανόνων δεν προκύπτει ως διά μαγείας. Πρέπει να τους υπενθυμίζουμε ξανά και ξανά, με τον ίδιο ή και με άλλους τρόπους, ανάλογα με την ηλικία και την ωριμότητα του παιδιού.
Όταν το παιδί δεν υπακούει αμέσως, αποφύγετε να το ενοχοποιείτε λέγοντάς του: “Ε, βέβαια, ούτε που έκανες αυτό που ζήτησα”. Μην του λέτε ότι είναι “κακό”, “παλιόπαιδο”, “απαίσιο” και διάφορες τέτοιες κακίες, τις οποίες αργότερα θα μετανιώσετε. Αν ανησυχείτε ότι θα καθυστερήσετε, δώστε του μία ακόμη ευκαιρία: “Θα μετρήσω ως το 3 για να κάνεις αυτό που ζήτησα. Μετά θα τιμωρηθείς. …1…2…3!” Συχνά αυτό είναι πολύ αποτελεσματικό. Αν, πάλι, υπάρχει χρόνος, προσπαθήστε, εάν είναι δυνατό, να “κάνετε μαζί” αυτό το οποίο πρέπει να κάνει και όχι να το κάνετε εσείς αντί για κείνο.
Μάθετε στο παιδί σας, όσο γίνεται νωρίτερα, πώς να αντιλαμβάνεται ότι ξεπέρασε τα όρια ή ότι πρόκειται να τα ξεπεράσει. Αποκτήστε τη συνήθεια να το κοιτάζετε κατάματα, χωρίς να αποστρέφετε το βλέμμα σας, με άλλα λόγια να το “αγριοκοιτάζετε”. Όσο πιο γρήγορα συνηθίσει το παιδί σας να αντιμετωπίζει αυτό το βλέμμα σας, τόσο νωρίτερα θα καταλάβει με την πρώτη ματιά ότι πρέπει να σταματήσει αμέσως αυτό που κάνει ή να σας υπακούσει.
Γενικά, προσπαθήστε να καταστρώσετε περισσότερες προτρεπτικές τακτικές σε σχέση με το παιδί σας. Ενθαρρύνετέ το περισσότερο και δώστε του περισσότερο χρόνο για να διακόψει τη δραστηριότητα που κάνει εκείνη τη στιγμή. Αντί να το βομβαρδίζετε με διαταγές “Ντύσου, έλα να φας, πλύνε τα χέρια σου…” τις οποίες φωνάζετε από δωμάτιο σε δωμάτιο, πλησιάστε το παιδί, κοιτάξτε το κατάματα και πείτε του με σταθερή και ήρεμη φωνή τι περιμένετε να ακολουθήσει: “Άκουσε με, σε λίγο θα φάμε. Θα ήταν καλό αν μπορούσες να αλλάξεις ρούχα, να βάλεις τη φόρμα σου και να πλύνεις τα χέρια σου. Θα με βοηθούσες πολύ και θα αισθανόμουν πολύ περήφανη για σένα. Ξέρω ότι αυτό δε σου είναι πολύ ευχάριστο, όμως είναι αναγκαίο. Βασίζομαι πάνω σου”. Μην ξεχνάτε να το συγχαίρετε και να το ευχαριστείτε μόλις διαπιστώνετε ότι οι υποδείξεις σας εισακούστηκαν, ακόμη κι αν το αποτέλεσμα δεν είναι τέλειο.
Τα αποτελέσματα αυτής της μεθόδου δεν είναι άμεσα, όμως, όσο περισσότερο φέρεστε με αυτόν τον τρόπο, τόσο λιγότερο θα χρειάζεται τελικά να φωνάζετε. Δηλώνοντας αυτό που περιμένετε από το παιδί σας, υπογραμμίζοντας την αξία του και δείχνοντάς του την περηφάνια σας που το βλέπετε να μεγαλώνει, θα το μάθετε να υπακούει χωρίς να σας εξωθεί σε φωνές. Έτσι, ούτε εσείς θα νιώθετε “φωνακλού” και “υστερική”, αλλά αντίθετα, θα αισθάνεστε ήρεμη και ικανή μητέρα.
Διαβάστε ακόμη:
Μάθετε Περισσότερα
Να πιστεύει στον Άη Βασίλη ή όχι;
Ο Άη Βασίλης αποτελεί το μύθο του απόλυτου και χωρίς αντάλλαγμα δώρου. Αυτό το πρόσωπο, το οποίο εμφανίστηκε στην Ευρώπη στις αρχές του 19ου αιώνα και έχει αναλάβει να μοιράζει δώρα τη νύχτα των Χριστουγέννων (ή της Πρωτοχρονιάς), αντιπροσωπεύει τη μαγική σκέψη.
Αυτός ο μύθος επιτρέπει στο παιδί να πραγματοποιεί κάποια από τα όνειρά του. Μια μέρα το χρόνο έχει το δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα την επιθυμία του. Ένα παιδί το οποίο δεν επιθυμεί δώρα τα Χριστούγεννα είναι ένα παιδί που υποφέρει, που αυτοτιμωρείται και που πρέπει να βοηθηθεί σε σχέση με αυτό. Ακόμη, ερεθίζει τη φαντασία του παιδιού με την προετοιμασία της γιορτής: γράμμα στον Άγιο, έλκηθρο, τάρανδοι, είσοδος από την καμινάδα…
Αυτή η ιστορία έχει κάποιο νόημα και για τον ίδιο το γονιό. Η παιδική ευπιστία που γεννά και συντηρεί αυτό το θρύλο σας συγκινεί. Τη μέρα που το παιδί σας δε θα πιστεύει πια σε αυτόν ίσως να νιώσετε ένα μικρό τσίμπημα στην καρδιά.
Το παιδί κάνει διαρκώς ερωτήσεις
«Κι από πού μπαίνει όταν το σπίτι δεν έχει τζάκι σαν το δικό μας; Και πώς προλαβαίνει να πάει σε όλα τα σπίτια; Και δίνει δώρα σε όλα τα παιδιά;» Και λοιπά. Ερωτήσεις χωρίς τέλος. Μην απογοητεύεστε και μη λυπάστε. Εάν το παιδί αμφισβητεί την ύπαρξη του Άη Βασίλη, αυτό σημαίνει ότι είναι έτοιμο να μπει στον κόσμο των μεγάλων. Μπορείτε να είστε περήφανοι.
Αρχικά, αφήστε το ίδιο το παιδί να αποφασίσει εάν είναι έτοιμο να ακούσει την αλήθεια. Κάθε παιδί διανύει μια φάση όπου «ξέρει» την αλήθεια χωρίς ταυτόχρονα να έχει τη διάθεση να πάψει να πιστεύει. Απαντήστε στις απορίες του θέτοντάς του κι εσείς μια ερώτηση: «Εσύ τι πιστεύεις;». Ανάλογα με την απάντησή του, θα καταλάβατε αν είναι έτοιμο το παιδί να ακούσει την αλήθεια. Εάν διακόψει απότομα τη συζήτηση, φύγει ή αλλάξει θέμα, είναι ανώφελο να επιμείνετε. Εάν αρχίσει να κάνει πιο πολλές ερωτήσεις και επιμένει, τότε μπορείτε να ομολογήσετε: «Ε, λοιπόν, ναι, στην πραγματικότητα δε φέρνει ο Άη Βασίλης τα δώρα». Αλλά, εκφράστε μαζί και την περηφάνια σας: «Κατάλαβες ότι είναι απλά μια ιστορία. Είμαι περήφανη για σένα, μεγάλωσες». Εάν χρειάζεται, προσθέστε: «Τι νομίζεις για τη μικρή σου αδελφή; Είναι μικρή ακόμη. Μπορεί να πιστεύει ακόμη, έτσι;».
Εάν το παιδί αναστατωθεί, στενοχωρηθεί, σας καταλογίσει ότι του είπατε ψέματα:
Ίσως να τροφοδοτήσατε την πίστη παραπάνω από όσο έπρεπε. Μπορείτε να του πείτε: «Άκουσέ με. Ο Άη Βασίλης υπάρχει για όλα τα παιδιά του κόσμου, σε όλες τις χώρες. Κι όπως όλοι οι γονείς του κόσμου, με ευχαριστούσε να σου λέω αυτή την ιστορία. Η ιστορία του Άη Βασίλη είναι σαν τα παραμύθια που σου διαβάζω το βράδυ προτού κοιμηθείς».
Καθησυχάστε το: «Τώρα ξέρεις ότι τα Χριστούγεννα είναι η γιορτή των παιδιών και των γονιών. Κι ακόμα κι αν δεν πιστεύεις πια όπως παλιά, θα συνεχίσουμε να τη γιορτάζουμε κάθε χρόνο αυτή τη μέρα. Και θα υπάρχουν πάντα δώρα για τον καθένα».
Μέχρι πότε μπορείτε να το αφήσετε να πιστεύει αυτό το μύθο;
Μπορεί να σας φαίνεται σκληρό αλλά το παιδί δε θα πρέπει να συνεχίσει να πιστεύει στον Άη Βασίλη μετά την Α’ δημοτικού. Κατά τη διάρκεια αυτής της χρονιάς αυτή η πίστη κανονικά θα πάψει να υφίσταται.
Γιατί πρέπει να μάθει την αλήθεια;
Έτσι, θα το βοηθήσετε να νιώσει μεγάλο και υπεύθυνο. Δεν μπορούμε να ζητάμε από ένα παιδί να μεγαλώσει, να αναλάβει σχολικές ευθύνες, να αναπτύξει διανοητική περιέργεια και παράλληλα να το εγκλωβίζουμε σε παιδιάστικες αυταπάτες.
Οι ανάγκες του παιδιού εξελίσσονται. Εξάλλου, αν τα παιδιά συνεχίζουν και μετά την α’ δημοτικού να πιστεύουν, αυτό συνήθως συμβαίνει επειδή θέλουν να ικανοποιήσουν την επιθυμία των γονιών τους, οι οποίοι κάνουν τα πάντα για να διατηρήσουν το μύθο.
Ακόμη, το αποτρέπετε από το να λέει ψέματα και να εξαπατά. Η διατήρηση της αυταπάτης για πολύ καιρό ενθαρρύνει το παιδί να προσαρμόζει την πραγματικότητα όπως εκείνο θέλει. Επίσης, το ωθεί να αναπτύξει τη δυσπιστία του απέναντι στον ενήλικο. Η αλήθεια είναι ότι στην ηλικία των 6 με 7 χρόνων το παιδί «ξέρει». Το παιδί σας καταλαβαίνει απόλυτα όταν σας ξεφεύγουν μικρές φράσεις «Μου το χάρισε ο άντρας μου για τα Χριστούγεννα…», όπως και όταν συνηθίζετε να ανταλλάζετε δώρα μεταξύ μεγάλων ακόμη κι αν φαίνεται απορροφημένο με τα δικά του. Όλα αυτά δεν του διαφεύγουν.
Πώς θα του πείτε την αλήθεια;
Δε θα του «πετάξετε» απότομα την αλήθεια. Προσπαθήστε να το κάνετε να συνειδητοποιήσει την αλήθεια σιγά σιγά. Διαβάστε του ιστορίες και ρωτήστε το: «Εσύ τι πιστεύεις γι’ αυτόν τον κύριο που έρχεται από την καμινάδα;». Σύντομα το παιδί θα σας ρωτήσει με τη σειρά του κι εκείνο και θα σας δηλώσει ότι δεν πιστεύει πια. Τότε, θα παρατηρήσετε και τη δική του περηφάνια που πλέον μεγάλωσε και μοιράζεται το μυστικό των μεγάλων.
Μάθετε ΠερισσότεραΠρέπει να μιλάμε στο παιδί για τα χρήματα;
Το να μιλά κάποιος στο παιδί του για χρήματα είναι φυσικά ένα ζήτημα πολύ προσωπικό, το οποίο εξαρτάται από τη σχέση του κάθε γονέα με το χρήμα. Παρ’ όλα αυτά, ακόμη κι όταν δε μιλάμε ανοικτά για τέτοια θέματα με το παιδί μας, το παιδί ακούει γι’ αυτά από πολύ μικρό, ιδίως στο σχολείο. Επιπλέον, είναι ασύμβατο με τις απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής να θεωρούμε τα χρήματα ένα θέμα ταμπού.
Πώς μιλάμε στο παιδί για τα χρήματα;
– Να αποφεύγετε την αναφορά των ποσών του ενοικίου, των δόσεων του δανείου ή του μισθού σας. Αυτό δεν έχει κανένα ενδιαφέρον και δεν αφορά το παιδί. Η προσέγγιση λεπτών ζητημάτων με το παιδί δε σημαίνει ότι το πνίγετε με ένα σωρό εξηγήσεις, δύσκολες για εκείνο.
– Αφότου το παιδί γίνει περίπου πέντε ετών, μπορείτε να του εξηγήσετε ότι στη ζωή υπάρχουν ορισμένα πράγματα αναγκαία (το σπίτι, το φως, το νερό, το φαγητό…) και άλλα τα οποία κάνουν τη ζωή μας πιο ευχάριστη (οι διακοπές, τα ταξίδια, το σινεμά…). Όλα αυτά έχουν μια αξία. Για να τα αποκτήσει κανείς πρέπει να πληρώνει και για να πληρώνει χρειάζονται χρήματα. Τα χρήματα τα κερδίζουμε δουλεύοντας. Δουλεύουμε επειδή μας αρέσει η δουλειά που έχουμε διαλέξει αλλά κι επειδή πρέπει να κερδίζουμε χρήματα.
– Ακόμη, πρέπει οπωσδήποτε να εξηγήσουμε στο παιδί ότι όταν τύχει να δούμε ή βρούμε κάπου χρήματα (είτε μέσα στο σπίτι είτε έξω), δεν τα παίρνουμε. Σε μια τέτοια περίπτωση, το προτρέπουμε να βρει μια λύση για να τα επιστρέψει στον ιδιοκτήτη τους ή να τα χαρίσει σε κάποιον που τα χρειάζεται: σε μια φιλανθρωπική οργάνωση, έναν άστεγο κλπ. Θα πρέπει να είστε ξεκάθαροι όσον αφορά αυτά τα θέματα, ώστε να μπορέσει το παιδί να κατανοήσει ότι τα χρήματα κερδίζονται, δε φυτρώνουν.
Πότε πρέπει να μιλήσετε γι’ αυτό το θέμα
– Να αποφεύγετε τις συζητήσεις περί χρημάτων τις στιγμές που του αρνείστε κάτι στο σούπερ μάρκετ και το παιδί κυλιέται κάτω, ανάμεσα στα ράφια με τα παιχνίδια.
– Εκμεταλλευτείτε όμως ένα ανάλογο επεισόδιο για να του μιλήσετε σχετικά λίγο αργότερα, όταν το παιδί θα έχει ηρεμήσει. «Προηγουμένως, στο σούπερ μάρκετ σου αρνήθηκα εκείνο το παιχνίδι που ήθελες. Θέλω να μιλήσουμε γι’ αυτό. Το ξέρεις: δε μπορούμε να έχουμε οτιδήποτε επιθυμούμε. Έτσι είναι για όλο τον κόσμο. Ακόμα κι εγώ με το μπαμπά σου δεν μπορούμε να αγοράζουμε τα πάντα. Πρέπει να κάνουμε επιλογές». Και μη διστάζετε, χωρίς να δίνετε λεπτομερείς εξηγήσεις, να μιλάτε στο παιδί σας για τις επιλογές που κάνετε στη ζωή σας, πχ. να κάνετε λιγότερες μέρες διακοπές για να επισκευάσετε κάτι στο σπίτι.
Οι καιροί είναι δύσκολοι και πρέπει να περιορίσετε κάποια έξοδα;
– Μην προσποιείστε ότι δε συμβαίνει τίποτε για να προφυλάξετε το παιδί σας. Θα αισθανθεί την αγωνία σας χωρίς να γνωρίζει τον πραγματικό λόγο και ίσως νιώσει υπεύθυνο, το οποίο θα το κάνει νευρικό. Από την άλλη, ελλοχεύει ο κίνδυνος το παιδί να υποθέσει ότι η γενναιοδωρία σας έχει να κάνει με τη στιγμιαία σας διάθεση και όχι με την αντικειμενική παράμετρο του περιεχομένου του πορτοφολιού σας.
– Ένα παιδί μπορεί να κατανοήσει πολύ καλά μια απλή εξήγηση: «Αυτή την εποχή έχουμε λιγότερα χρήματα από ό, τι συνήθως. Γι’ αυτό φέτος δε θα πάμε διακοπές. Θα πάμε στο χωριό, στη γιαγιά, και θα μας κοστίσει λιγότερο. Παρ’ όλα αυτά, θα περάσουμε υπέροχα…». Είναι ανώφελο να γίνετε χίλια κομμάτια για να του προσφέρετε το ακριβό παιχνίδι που ζητά επίμονα. Οι υποχωρήσεις γίνονται από όλα τα μέλη της οικογένειας. Ακόμη, και τα παιδιά μπορούν να κάνουν επιλογές, πχ. καινούριο ποδήλατο ή χιπ χοπ κάθε εβδομάδα.
Μάθετε ΠερισσότεραΠρέπει να τιμωρούμε το παιδί; Υπάρχει σωστή τιμωρία;
Ίσως ασυνείδητα να φοβάστε μήπως η τιμωρία σας κάνει να χάσετε την αγάπη του παιδιού σας. Αγχώνεστε στη σκέψη ότι δεν είστε καλός γονιός. Ιδιαίτερα εάν έχετε παράπονα από τους δικούς σας γονείς.
Η τιμωρία, όμως, αποτελεί απαραίτητο συμπλήρωμα της απαγόρευσης. Η τιμωρία καθιστά πειστική την όποια απαγόρευση. Όταν υπάρχει τιμωρία, το παιδί πείθεται για την απαγόρευση που προβάλλει ο γονιός και μαθαίνει να τη σέβεται. Κάποιες φορές τα λόγια από μόνα τους, χωρίς τιμωρία, δεν αρκούν για να απαγορεύσουν μια συμπεριφορά. Η τιμωρία βοηθά το παιδί να κατανοήσει την ύπαρξη κανόνων καθώς και την ύπαρξη κυρώσεων, όταν δε σέβεται τους κανόνες αυτούς. Αυτό αποτελεί τη βάση της εκπαίδευσης στην κοινωνική ζωή.
Με την τιμωρία, αποφεύγονται οι φωνές και ο θυμός. Είναι χίλιες φορές προτιμότερο για το παιδί να υποστεί μία τιμωρία, η οποία το απελευθερώνει, από το να υποστεί τις φωνές και το θυμό του γονιού που το ενοχοποιούν.
Ακόμη, η τιμωρία δεν πληγώνει όταν είναι συνειδητή αλλά, αντιθέτως, ανακουφίζει το παιδί. Είναι πράγματι καλύτερο να υφίσταται το παιδί μια τιμωρία, να την αποδέχεται και να την κατανοεί, παρά να διακινδυνεύει να χάσει τη στοργή και την εκτίμηση των γονιών. Θα πρέπει να θυμάστε ότι κάθε φορά που ένα παιδί παραβιάζει κάποιον κανόνα αισθάνεται να κινδυνεύει να χάσει την αγάπη του γονιού του.
Πώς θα πρέπει να γίνεται η τιμωρία του παιδιού;
Δεν είναι ωφέλιμες όλων των ειδών οι τιμωρίες. Η τιμωρία οφείλει να πληροί κάποιους όρους και να αποφεύγει αρκετές παγίδες σε σχέση με την ανατροφή ώστε να είναι τελικά επωφελής για το παιδί. Η τιμωρία, λοιπόν, πρέπει να προσπαθούμε να είναι:
– Ανάλογη της αταξίας του παιδιού και της ηλικίας του. Μικρή τιμωρία για μικρή αταξία, μεγαλύτερη τιμωρία για σοβαρότερη αταξία. Ακόμη, για την ίδια αταξία η τιμωρία διαφέρει εάν το παιδί είναι μικρότερο ή μεγαλύτερο.
– Εφαρμόσιμη. Δεν ωφελεί να απειλείτε το παιδί σας ότι θα το παρατήσετε στο δρόμο όταν γνωρίζετε πολύ καλά ότι είναι αδύνατο να πραγματοποιήσετε αυτή την απειλή (το οποίο είναι και προτιμότερο, εδώ που τα λέμε). Εάν το έχετε ήδη κάνει και ξαναγυρίσατε μετά από λίγο να το πάρετε, θα πρέπει να γνωρίζετε ότι αυτό συνιστά μια απειλή εγκατάλειψης, πολύ σοβαρή για το παιδί, η οποία θα τραυματίσει την εμπιστοσύνη του προς εσάς (και γενικότερα τους ενήλικες). Δημιουργεί μεγάλη ανασφάλεια και αίσθηση ανημποριάς στο παιδί που δύσκολα επουλώνονται. Μην το επαναλάβετε.
– Ανεξάρτητη από τις ζωτικές ανάγκες του παιδιού (πχ. τροφή, ύπνος). Δε χρειάζεται να δημιουργηθεί στο παιδί η εντύπωση ότι ο ύπνος είναι τιμωρία ή το επιδόρπιο ανταμοιβή.
– Ανεξάρτητη από το γεγονός ότι το παιδί μεγαλώνει. Εάν του στερείτε το χαρτζιλίκι παύετε να το αναγνωρίζετε ως ώριμο και ικανό να αναλάβει την ευθύνη αυτή. Δε θα πρέπει το γεγονός ότι μεγαλώνει να συνδυάζεται με απέχθεια.
– Άσχετη από τις δουλειές του σπιτιού (πχ. στρώσιμο κρεβατιού, συμμάζεμα δωματίου). Είναι φυσικό το παιδί να βοηθάει στο σπίτι και δε θα πρέπει να δημιουργείται η εντύπωση ότι αυτό αποτελεί τιμωρία.
– Να μη συνδυάζεται με τη σχολική μελέτη. Υποχρεώνοντας το παιδί να γράψει την ίδια φράση εκατό φορές του δημιουργούμε την εντύπωση ότι η μάθηση είναι τιμωρία. Αυτό αποτρέπει το παιδί από την ανάληψη των ευθυνών του ως μαθητή και τη μελέτη με ευχαρίστηση.
– Να μη συνδέεται με τις ουσιαστικές χαρές όλων των παιδιών. Στερώντας του τα δώρα γενεθλίων ή να πάει σε μια γιορτή, τιμωρούμε το παιδί πολύ σκληρά. Οι γιορτές, τα γενέθλια, τα δώρα είναι σταθμοί που το παιδί περιμένει με λαχτάρα. Αυτά τροφοδοτούν τα όνειρα και τις αναμνήσεις του. Εάν τα συνδέσετε με την τιμωρία, το παιδί χάνει όχι μόνο την εμπιστοσύνη αλλά και το κέφι του. Θυμηθείτε: το παιδί χρειάζεται τη χαρά της ζωής προκειμένου να αναπτυχθεί.
– Ποτέ ταπεινωτική ή βίαιη.
– Απλή. Δε χρειάζεται να εξαντλούμε τη φαντασία μας, καθώς τότε προσεγγίζουμε σαδιστικές συμπεριφορές.
– Να γίνεται πάντα σε συνδυασμό με εξηγήσεις. Θα πούμε: «Σου εξήγησα τι περίμενα από σένα. Δε σεβάστηκες τη συμφωνία μας. Σε τιμωρώ γι’ αυτό που έκανες» – και όχι «…γιατί είσαι κακό παιδί, φρικτό κι απαίσιο…».
Παραδείγματα αποδεκτής τιμωρίας
– Να υποχρεώνετε το παιδί, ακόμη κι όταν είναι αρκετά μικρό, να ζητάει συγγνώμη. Βέβαια, όταν πρόκειται για κάποιον τρίτο, δε χρειάζεται να επιμείνετε να το κάνει αυτοπροσώπως, μπορείτε στην ανάγκη να το κάνετε εσείς αντί για κείνο, παρουσία του.
– Να απομονώνετε το παιδί στο δωμάτιό του, λέγοντάς του: «Έκανες μια ανοησία. Πήγαινε να σκεφτείς και θα το ξανασυζητήσουμε αργότερα».
– Να του στερείτε την τηλεόραση, τα DVD, τον υπολογιστή ή το tablet για λίγες μόνο ώρες/ μέρες.
– Να κόβετε για λίγο τις μικρές καθημερινές χαρές που συνήθως του προσφέρετε: το μπισκότο, το βιβλίο με τις εικόνες, το φίλο που έρχεται να παίξει μετά το σχολείο – αλλά όχι το πάρτι που ήταν καλεσμένο.
– Να το αφήνετε να επανορθώνει το σφάλμα του. Αυτό αφορά μια απλή παιδαγωγική αρχή: το παιδί που έκανε μια κουταμάρα πρέπει με τον τρόπο του να επανορθώσει. Είναι δικό του θέμα να βρει με ποιον τρόπο θα το κάνει. Πείτε του: «Έκανες μια ανοησία, γι’ αυτό θα κάνεις κάτι για να επανορθώσεις». Να θυμάστε ότι ένα παιδί που βρίσκει λύσεις για να εξιλεωθεί από τα λάθη του, αποκτά την αίσθηση πως υπάρχει, είναι υπεύθυνο και αυτόνομο.
Διαβάστε επίσης:
Μάθετε Περισσότερα
Γιατί είναι σημαντικό να μιλάμε στα παιδιά μας για το σεξ (και μάλιστα όσο γίνεται νωρίτερα)
Η σωστή πληροφόρηση σχετικά με τη σεξουαλικότητα είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη του κάθε ατόμου. Τα παιδιά μαθαίνουν σχετικά με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους: από τα λόγια, τις ματιές, τα συναισθήματα, τις πράξεις, από τους γονείς τους, από άλλους ανθρώπους, από το σώμα τους το ίδιο, από τον κόσμο που τα περιβάλλει. Τα μηνύματα που με όλους τους παραπάνω τρόπους λαμβάνουν τα παιδιά σε σχέση με το σεξ και τη δική τους προσωπική αξία, τα συνοδεύουν για πολλά χρόνια στη μετέπειτα ζωή τους και τα επηρεάζουν καθώς ενηλικιώνονται όσον αφορά τα συναισθήματα και τις πράξεις τους. Τα μηνύματα αυτά έχουν ακόμη επίδραση στον τρόπο επικοινωνίας μεταξύ γονέων και παιδιών, αλλά και στο βαθμό που αυτή είναι ουσιαστική κατά την εξαιρετικά σημαντική περίοδο της εφηβείας. Στις μέρες μας τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού θεωρούνται αποφασιστικής σημασίας και βαρύτητας για την ψυχοσυναισθηματική και τη σεξουαλική του εξέλιξη.
Η σεξουαλική αγωγή έχει καταστεί αντικείμενο μύθων, λανθασμένων δοξασιών και έντονων αμφισβητήσεων από τότε που πρωτοθεωρήθηκε σημαντικό να γνωρίζουν οι νέοι άνθρωποι «την αλήθεια για το σεξ». Ακόμα και στις μέρες μας, συναντάμε έντονες διαφωνίες σχετικά με το πόσο αναλυτικά και από ποια ηλικία θα πρέπει να διδάσκεται στο σχολείο το συγκεκριμένο θέμα. Μάλιστα, υπάρχουν ακόμη κάποιοι οι οποίοι υποστηρίζουν σθεναρά ότι δε θα πρέπει καθόλου να διδάσκεται. Ορισμένοι ανησυχούν μήπως η ενημέρωση σχετικά με το σεξ κάνει τα παιδιά να μεγαλώσουν πρόωρα. Εξακολουθούν να υφίστανται κατάλοιπα αντιλήψεων του περασμένου αιώνα, όπως για παράδειγμα η εντύπωση ότι το σεξ είναι κάτι κακό και ότι τα παιδιά θα πρέπει να προστατευτούν από αυτή τη «φοβερή αλήθεια».
Αν και οι παραπάνω ανησυχίες είναι κατανοητές, είναι απαραίτητο να τονιστεί ότι τα παιδιά δεν παθαίνουν κανένα κακό μαθαίνοντας την αλήθεια για το σεξ και τον έρωτα. Μια τέτοια γνώση δεν τους βάζει πονηρές ιδέες στο μυαλό ούτε εξαιτίας της θα μεγαλώσουν πρόωρα. Όλα τα παιδιά έχουν έμφυτη περιέργεια και μαθαίνουν για τη σεξουαλικότητα τόσο από τους γονείς τους όσο και από τον κόσμο γύρω τους, αν και οι γονείς δεν το συνειδητοποιούν πάντοτε.
Ο τρόπος με τον οποίο τα παιδιά μαθαίνουν γι’ αυτό το θέμα είναι εξαιρετικά σημαντικός. Είναι απαραίτητο να υπάρχει μια θετική στάση και ζεστασιά στην επικοινωνία. Ακόμη, εάν θέλουμε τα παιδιά να απευθύνονται σε εμάς για όποιες απορίες έχουν σχετικά με το σεξ, ειδικά την περίοδο της εφηβείας, θα πρέπει από νωρίς να εισπράττουν ότι έχουμε τη διάθεση να συζητάμε μαζί τους γι’ αυτό το θέμα, όσο δύσκολο κι αν μοιάζει να το πετύχουμε.
Μία από τις μεγαλύτερες αντιφάσεις της σημερινής εποχής είναι το πόσο απροκάλυπτα παρουσιάζεται στα μέσα ενημέρωσης η σεξουαλικότητα σε αντιδιαστολή με τη μυστικότητα από την οποία περιβάλλεται στην ιδιωτική ζωή. Κυριολεκτικά κατακλυζόμαστε από την τηλεόραση, το σινεμά, το διαδίκτυο, τις διαφημίσεις, τα περιοδικά και τα τραγούδια. Χρήση του σεξ γίνεται με σκοπό να πωληθεί μια ευρεία γκάμα προϊόντων. Με αυτό τον τρόπο εμφανιζόμαστε όσον αφορά το κομμάτι της σεξουαλικότητας ως ενήμερη κοινωνία και με ελεύθερες αντιλήψεις. Παρ’ όλα αυτά, σε προσωπικό επίπεδο, πολλοί άνθρωποι αποφεύγουν να συζητούν για το θέμα ή δένεται η γλώσσα τους όταν προσπαθούν να εκφράσουν στο σύντροφό τους συναισθήματα και επιθυμίες. Πολλοί αδυνατούν να κατανοήσουν πώς αισθάνεται ο σύντροφός τους. Τα σεξουαλικά προβλήματα και οι συνέπειές τους στις σχέσεις, πράγματα που απορρέουν από αυτή την αδυναμία έκφρασης, συνεπάγονται πολλή δυστυχία και συχνά τη διάλυση σχέσεων.
Πώς αποκτήθηκε αυτή η αδυναμία; Μα, φυσικά, μας τη μεταβίβασαν οι γονείς μας. Αν και οι γονείς σήμερα ανήκουν σε άλλη γενιά, πολλοί συνεχίζουν να βιώνουν τις ίδιες δυσκολίες. Μπορεί να προβληματίζονται αν πρέπει να μιλήσουν στα παιδιά τους για αυτά τα θέματα και πόσο να προχωρήσουν αυτές τις συζητήσεις. Αρκετοί αποφεύγουν τη συζήτηση αυτή εντελώς ή την αναβάλλουν μέχρις ότου είναι πλέον αργά για να γίνει. Το πρόβλημα σε τέτοιες περιπτώσεις είναι ότι τα παιδιά θα πάρουν αυτές τις πληροφορίες από κάποια άλλη πηγή. Με την αύξηση των τηλεοπτικών προγραμμάτων, των ηλεκτρονικών παιχνιδιών και την εξάπλωση της πορνογραφίας, βία και σεξ μπαίνουν στο κάθε σπίτι, ξεκάθαρα και ρεαλιστικά.
Εφόσον τα παιδιά μας κάνουν παρέα με άλλα παιδιά και θα γίνουν μέλη της σύγχρονης κοινωνίας, είναι ακόμη πιο επιτακτική η ανάγκη να συζητούν αυτά τα θέματα με τους γονείς τους και να αποκτήσουν κριτική ικανότητα. Η επικοινωνία είναι το πολυτιμότερο εργαλείο στις ενδοοικογενειακές σχέσεις. Να θυμάστε ότι πρωταρχική σημασία έχει να μπορούμε να συζητάμε για το σεξ και η οικειότητα και άνεση στη σχέση γονέα – παιδιού που δημιουργούνται από αυτή τη συζήτηση. Η μετάδοση πολύ αναλυτικών γνώσεων για όλα τα επιμέρους θέματα έρχεται σε δεύτερη μοίρα.